Boeken van Hugo Claus

Vijftig jaar geleden verschenen De Oostakkerse gedichten van Hugo Claus voor het eerst onder de titel Nota's voor een Oostakkerse cantate in het tijdschrift Tijd en Mens. Ter gelegenheid van dit jubileum heeft de uitgever een facsimile-editie laten vervaardigen van de eerste druk, de boekuitgave van 1955, met een omslag naar ontwerp van de auteur. Er is gebruikgemaakt van Claus' persoonlijke exemplaar, met aantekeningen in pen en potlood, die betrekking hebben op de verwijzingen in de tekst.

Zo noteert hij bij 'de zoon van Los': Blake, en bij 'wolvin en leeuw': V.d. Woestijne. Ergens anders blijken vijf versregels te doelen op 'de verlaten steden in de woestijn in Cowboyfilms'. Veel commentaar levert het woord 'dauwworm' op: 'naar een afzichtelijk plaatje in een vitrine van een boekhandel voor medische studenten'. De woorden 'en wat ik van de liefde weet' zijn ontleend aan: Koos Schuur. Verder nog verwijzingen naar: Victor Hugo, Vergilius, Verschaeve, een oud Egyptisch gedicht en een legende uit Wales. Veel heeft het niet om het lijf.

De oude, wat gevlekte en verkleurde uitgave is perfect nagemaakt. Het nawoord van Paul Claes (de specialist in verwijzingen) is hetzelfde als in de Bezige Bij Poeziëpocket uit 1985*, helder, informatief en interpretatief.

Van 9 september 1987 tot 14 september 1988 verscheen de reeks Dichterbij in het Vlaamse weekblad Knack. Bijna elke week vertaalde, bewerkte, becommentarieerde én illustreerde Hugo Claus een gedicht. De gekozen gedichten zijn verheven en schaamteloos banaal, schmierend en bevlogen. Iedere dichter voorzag hij van even beknopte als toepasselijke biografieën: John Keats, William Shakespeare, Henri Lavedan, Allen Ginsberg, Pier Paolo Pasolini, Su Tung-P O, Richard Wilbur (professor en gevaarlijk tennisser), Guillaume Apollinaire en Rainer Maria Rilke. Maar ook Napoleon Bonaparte ontbreekt niet: `Frans schrijver die nogal beïnvloed werd door de filosofie van Jean-Jacques Rousseau. De typering van Charles Simics poëzie, die 'het sacrale en profane tracht te verenigen', geldt evengoed voor Claus eigen oeuvre.

Deze prachtige en rijke verzameling van vijfenveertig gedichten is niet alleen een intieme kennismaking met de wereldpoëzie, maar tevens een zelfportret van deze grootse Europese dichter. Hugo Claus vertaalde en illustreerde erudiet en speels het werk van dichters die hem inspireerden en volgde daarbij zijn eigen grillen en hartstocht. `Ik amuseer me goddelijk bij het vertalen. Al jaren kom ik in bibliotheken balladen uit de zestiende eeuw of Arabische dichters tegen die al die tijd buiten de smaak van de experts en de professoren zijn gevallen. Daardoor is er een tweede museum in mijn hoofd gegroeid van waaruit ik nu vertaal en herschrijf. - Hugo Claus

Collectie gedichten.

Collectie gedichten uit de periode 1948 - 1993.

Collectie gedichten uit de periode 1969 - 1978.

Selectie uit het werk van Hugo Claus van gedichten over de liefde, inclusief twee niet eerder gepubliceerde gedichten.

In het ruim dertienhonderd pagina's tellende dichterlijke oeuvre van Hugo Claus zijn de meest uiteenlopende soorten gedichten, stijlen en thema's verenigd. In een interview merkte Claus hierover zelf eens op : 'Het is een pendelbeweging, een onderling bevruchtingsproces. Als er een bundel moeilijke gedichten verschenen is, mag je erop rekenen dat de volgende kermisgeschater is.'

Speciaal voor deze bloemlezing maakte Hugo Claus een royale keuze uit zijn poëzie, vanaf de roerige periode van de Vijftigers tot aan de recente bundel Wreed geluk.

Gedichtenbundel.

De mooiste gedichten uit zestig jaar onovertroffen dichterschap...

Zestig jaar geleden verscheen het poëziedebuut van Hugo Claus. Het was het begin van een grillig en onovertroffen oeuvre. Voor deze mooie, luxe uitgevoerde uitgave koos de meester de gedichten die hem na al die jaren nog na aan het hart liggen. Het beroemde lange liefdesgedicht ‘Nu nog’, dat hij vaak op indringende wijze voorleest, is slechts een van de vele voorbeelden van de unieke poëzie van Claus, waarin naast persoonlijke lyriek ook ruimte is voor humoristische en experimentele verzen. ‘Mijn spel met woorden / heeft mijn ziel verziekt / iel geritsel / te veel gezwijmeld / te weinig verijdeld,’ zegt de dichter zelf.

Collectie gedichten.

Wreed geluk bevat een gevarieerde verzameling nieuwe gedichten. Ernst en zelfspot, rouw en satire zijn slechts enkele van de vele facetten van de wereld waaraan Hugo Claus een uitzonderlijk lyrische vorm geeft.

De verhalen van Hugo Claus zijn, zoals zijn hele oeuvre, van grote rijkdom. Ze zijn groots, veelzijdig, lichtvoetig, teder, bitter, geheimzinnig, komisch en virtuoos. Voor het eerst zijn alle verhalen bijeengebracht die Hugo Claus bij leven publiceerde. Klassiekers als ‘Suiker’ en ‘De zwarte keizer’ staan zij aan zij met fantasierijke, experimentele verhalen, waarvan enkele nog niet eerder werden gebundeld.

Hugo Claus, auteur van een veelomvattend oeuvre van romans, verhalen, gedichten, toneelstukken en filmscripts, geldt als de belangrijkste naoorlogse Vlaamse schrijver. Zijn werk is bekroond met meer dan vijftig nationale en internationale literaire prijzen, waaronder de Prijs der Nederlandse Letteren.

* Deze uitgave telt ruim 800 pagina's.

Geheime lagen in de werkelijkheid, zonderlinge mentale processen, een versplinterd bewustzijn... dat is wat Hugo Claus beschrijft in zijn nieuwe boek met zeven verhalen, De mensen hiernaast.

Bizarre verwikkelingen, soms gesitueerd tegen een exotisch decor, meestal in de met wrange en groteske details beladen Vlaamse wereld, waarmee de vele lezers van Het verdriet van België al vertrouwd zijn. Het visionaire ontdekt in de banaliteit, weergegeven in de unieke stijl van Hugo Claus.

De zwarte keizer bevat de volgende verhalen:

1. Het huis in de struiken
2. De zwarte keizer
3. Suiker
4. Een ontmoeting
5. Wandelen
6. De mooiste kleren
7. Wij zullen u schrijven
8. Het mes
9. De afbraak
10. De luitenant
11. In de Rue Monsieur le Prince
12. Na de film
13. Lieve Liz
14. Het huis van zijn vriend
15. De 'patisserie'
16. Gebed om geweld

Een andere keer bevat de verhalen van Hugo Claus waarin de fantasie de vrije sporen krijgt. Waar in Verhalen een suggestie van eenheid is, verlaat Claus in Een andere keer het verraderlijke naturalisme.

Natuurgetrouw bevat schetsen, verhalen, fabels, greguerías, metamorfoses, dialogen, overwegingen, allegorieën, dagboekbladen, een reisbeschrijving, drie gedichten en een brief.

Natuurgetrouwer: 47 overrompelende verhalen, van perfecte miniaturen tot ware erotische meesterwerken, versluierde zelfportretten en verslagen van maatschappelijk engagement. Hugo Claus is als vrijwel enige Nederlandstalige schrijver in staat tot zulk een fascinerend zwart en tegelijkertijd lichtvoetig proza, dat de lezer vele aangenaam-pijnlijke schokken bezorgt.

De eerste 28 verhalen in Natuurgetrouwer verschenen eerder in boekvorm onder de titel Natuurgetrouw.

Een halve eeuw heeft Hugo Claus verhalen geschreven. Een halve eeuw groteske nachtmerries, lichtvoetige taferelen van liefde en verlies waarin geheimzinnige en komische personages het bitter en teder Clausland bevolken.

Elena en Edward zijn op vakantie aan de Joegoslavische kust. Zij is een aantrekkelijke vrouw, onbevredigd in haar huwelijk. Hij is een bleke man, die weigert in de zon te gaan. Elena lokt Paul, een wat ridicule landgenoot van het strand mee naar de villa, flirt openlijk met hem en treitert haar man.

Eerder dat jaar, op een bal masqué in Den Bosch heeft zij een escapade gemaakt met een matroos. Edward heeft haar dat niet vergeven. Zij probeert Edward tot reactie te prikkelen en laat zich omhelzen door Paul. Edward reageert niet. Wanhopig vertrekt Elena met Paul. 's Nachts komen zij niet terug.

Aangezet door zijn moeder, ensceneert Edward met de moed der wanhoop een zelfmoordpoging. De geveinsde zelfmoordpoging verloopt niet geheel volgens plan en Edward wordt overgeleverd aan een gevecht op leven en dood. Is Elena nog op tijd om haar man uit zijn benarde positie te redden? En bovenal komt daarmee de symbolische paringsdans van de reiger binnen het huwelijk van Elena en Edward tot een einde?

Fons Rademakers filmde zijn Dans van de Reiger naar een scenario en toneelstuk van Hugo Claus uit 1962.

Vrijdag: Een man keert terug uit de gevangenis, na een veroordeling wegens ontucht met zijn dochter, en ontdekt dat zijn vrouw intussen een kind heeft van een jongeman uit de buurt. Een klassiek noodlotsgegeven rond drie mensen, waarin de doem der goden en het taboe van de maatschappij hun verschrikkelijke, onontkoombare rol spelen.

Vrijdag: in de oudheid de dag van Venus, de dag waarop men vrijde; in christelijke tijden de dag van de doem - is een oorspronkelijk toneelstuk van Hugo Claus.

Selectie uit het beeldend werk van Hugo Claus uit de periode 1947-1975, begeleid door fragmenten uit zijn gedichten.

Het verdriet van België is een familieroman, een autobiografisch werk over de opgroeiende puber Louis Seynaeve, over een collaborerende familie, de Belgische politieke verhoudingen tijdens de Tweede Wereldoorlog en het Vlaanderen van Hugo Claus, dat niet meer bestaat. De roman, die in 1983 verscheen, is een moderne internationale klassieker en is het magnum opus van Hugo Claus.

In Kleine encyclopedie van Het verdriet laten Nederlandse en Vlaamse auteurs, onder wie Abdelkader Benali, Thomas Blondeau, Paul Claes, Yannick Dangre, Maarten 't Hart, Daan Heerma van Voss, A.F.Th. van der Heijden, Tom Lanoye, Jan van Mersbergen en Yves Petry, hun verbeelding de vrije loop op nonnescheetjes, Lutti-caramellen, bottines, jazzclub Hotsy Totsy, kwiestebiebels en verbrande manuscripten.

Hugo Claus, de ongeëvenaarde literaire tovenaar, is zijn hele leven ook een hartstochtelijk schilder en tekenaar geweest. Zijn nalatenschap als beeldend kunstenaar telt zeker driehonderd werken en beslaat meer dan vijf decennia.

Claus maakte deel uit van de Cobragroep en hield in 1956 zijn eerste eenmanstentoonstelling in galerie Taptoe in Brussel. Nadien volgden exposities in vele landen. Hij raakte bevriend en voelde verwantschap met kunstenaars als Pierre Alechinsky, Roger Raveel, Asger Jorn, Karel Appel, Corneille en Constant. Als kunstenaar was Claus bij perioden zeer productief. Hij maakte honderden tekeningen en schilderijen, maar vernietigde er in de loop der jaren ook vele van.

In dit schitterende boek is een groot deel van zijn overgebleven plastisch werk bijeengebracht. Het verschijnt bij de grote expositie die het museum Mu.zee in Oostende aan Hugo Claus als beeldend kunstenaar wijdt. Het boek bevat indringende, diepgravende en persoonlijke essays van Jef Lambrecht, Remco Campert en Rudi Fuchs - teksten die, in combinatie met het boeiende, kleurrijke werk van Claus, deze uitgave tot een veelomvattend en tijdloos retrospectief van een rijk en onnavolgbaar kunstenaarschap maken.

Wat bekommert zich de leeuw om de vlooien in zijn vacht wil een beeld oproepen van 50 jaar Clausbeschouwing in citaten, tekeningen en overzichten.

Uit het archief van Studie- en Documentatiecentrum Hugo Claus (UIA) werd, naast een reeks karikaturen, een greep meningen en oordelen geselecteerd. Daarbij komen uiteenlopende onderwerpen aan bod: de lof en de hoon, het oordeel van de gelovigen en dat van de moralisten, de verwijten van plagiaat en platte commercie, eigen nest-bevuiling en Nederlandse normering.

Aparte aandacht wordt besteed aan de visie van de auteur op de kritiek en aan de prijzen en onderscheidingen die hem te beurt vielen.

In overzichten wordt gepeild naar de huidige stand van de Clausstudie: wat heeft 50 jaar beschouwing concreet opgeleverd?

Van erotische impressies van wulpse vrouwen tot zelfportretten, die laveren tussen abstractie en figuratie, en nu eens somber dan weer kleurrijk zijn. Het beeldende werk van Claus getuigt van zijn pertinente weigering een eenduidige stijl te ontwikkelen. Maar zijn beelden hebben een ding gemeen: ze confronteren de toeschouwer met gevoelens die de kunstenaar slechts woordenloos kan uitdrukken.

Hugo Claus is naast schrijver, beeldend kunstenaar pur sang. De nestor van de Vlaamstalige proza en poëzie heeft het schrijven altijd gecombineerd met het maken van tekeningen, aquarellen, collages, gouaches en schilderijen. Slechts mondjesmaat trad hij met zijn beeldend werk naar buiten. Uit het indrukwekkende oeuvre werken op papier, dat van 1947 tot en met 2004 ontstond, maakte het Cobra Museum in samenspraak met de kunstenaar een omvangrijke selectie.

Het Cobra Museum toont als eerste in Nederland ruim 100 tekeningen, aquarellen, collages en gouaches. Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie met een tekst van Rudi Fuchs.

Het oeuvre van Hugo Claus is groots en veelzijdig; lichtvoetig, teder, bitter, geheimzinnig, komisch en virtuoos. Op zijn vijftiende las Erwin Mortier voor het eerst iets van Claus: `In mijn hoofd ontplofte de taal. Claus heeft me de verbijsterende rijkdom van het Nederlands laten horen.'

Mortier is altijd een groot bewonderaar van de meester gebleven. Speciaal ter gelegenheid van Claus eerste sterfdag maakte hij een keuze uit de verhalen, novellen, romans, gedichten en toneelstukken.

* Samengesteld door Erwin Mortier.

Een leven in verhalen...

'Ik ben geen autobiografisch schrijver,' heeft Hugo Claus bij herhaling gezegd. Misschien wilde hij vooral verbergen hoezeer hij bij het schrijven uit eigen ervaringen putte. Dat hij met Louis Seynaeve in zijn magnum opus Het verdriet van België een alter ego schiep, is bekend, maar deze roman staat hierin niet alleen: in talloze van zijn romans, verhalen en toneelstukken gebruikte Claus autobiografisch materiaal.

Voor Het verdriet staat niet alleen ging biograaf Mark Schaevers in het oeuvre van Hugo Claus op zoek naar fragmenten waarin diens leven resoneert. Het levert een sensationele leeservaring op: het lijkt wel of er een postume roman aan het oeuvre van Claus is toegevoegd.

* Samengesteld door Mark Schaevers.

Toen Hugo Claus in maart 2003 in het ziekenhuis moest verblijven bracht zijn vriend Jan Vanriet hem een lege dummy, ter afleiding, om in te schrijven mocht hem iets invallen tijdens de ledige uren. Nog geen maand later, nadat de oude meester was hersteld, gaf hij het boekje tijdens een etentje weer terug.

Tot grote verrassing van Jan Vanriet was het volgetekend. Hugo Claus had in korte tijd 109 unieke kunstwerkjes vervaardigd, elk in geheel eigen stijl, alsof hij zichzelf de opdracht had gegeven al zijn registers nog eens te bespelen. De tekeningetjes zijn ontroerend, grappig, sterk, indrukwekkend, elegant, verleidelijk.

Suzanne Holtzer, die jarenlang Claus' redacteur was, zocht er dichtregels en strofen bij, waarbij ze zich liet leiden door de tekeningen zelf.

* Samengesteld door Suzanne Holtzer.

Voor twaalf lezers en een snurkende recensent geeft een overzicht van alle publicaties van Hugo Claus die zelfstandig zijn uitgegeven, in totaal bijna 700 werken. Deze rijk geillustreerde bibliografie beschrijft boeken en catalogi, reguliere publicaties en bibliofiele edities, eerste drukken en herdrukken. Zij biedt een staalkaart van Claus' talloze en uiteenlopende activiteiten gedurende meer dan een halve eeuw: als schrijver van gedichten, verhalen, romans, toneelstukken, libretto's, essays, scenario's, als bewerker en vertaler, maar ook als beeldend kunstenaar, onder meer als illustrator van eigen werk en ontwerper van boekomslagen.

In de inleiding worden enkele tendensen in Claus' omgang met boek en uitgeverij samengevat: zijn keuze voor uitgeverij De Bezige Bij als regulier uitgever, het succes van zijn werk, zijn houding ten opzichte van manuscript, druk en herdruk, zijn preoccupatie met het uitzicht van zijn werk, zijn belangstelling voor het bibliofiele boek en de samenwerking met beeldend kunstenaars.

* Samengesteld door Katrien Jacobs, Kris Landuyt, Kris Lembrechts en Georges Wildemeersch.