Boeken van Charles Lewinsky

Omdat hij al sinds zijn vroegste jeugd ernstig stottert, heeft Johannes Hosea Stärckle in de loop van zijn leven geleerd volledig op de macht van het geschreven woord te vertrouwen. Al voor verliefde klasgenoten schrijft hij liefdesbrieven, niet vrijwillig, maar om niet steeds gepest of in elkaar geslagen te worden. De Bijbel kent hij uit zijn hoofd en zijn epistels zijn kwistig doorspekt met Bijbelse citaten.

Zonder enige scrupules zet hij zijn schrijftalent in als noodweer en om zijn carrière vooruit te helpen. Een geval van bedrog - hij noemt het liever een ongelukkige onzorgvuldigheid - brengt hem in de gevangenis. Met brieven, bekentenissen en verzonnen verhalen probeert hij daar de mensen voor zich te winnen die over zijn lot kunnen beslissen: de gevangenispastoor, de drugsbaas, en de uitgever.

Het is het begin van de veertiende eeuw en de 13-jarige Sebi, woonachtig in het dorpje Schwyz, besluit dat hij niet gemaakt is voor veldwerk of het leven als soldaat - hij wil professioneel verhalenverteller worden.

In 1313 heeft zo'n jongen het niet gemakkelijk in een dorp waar de schoffel van de doodgraver elke dag te horen is en engelen nauwelijks van duivels te onderscheiden zijn. Maar van de halfbaard, een vreemdeling van ver weg, leert de jongen wat mensen onderscheidt in goede en in slechte tijden - en hoe je zelfs in moeilijke tijden het beste uit jezelf kunt halen.

Halfbaard demonstreert op onderhoudende wijze de vaardigheden van de jonge Sebi met een verscheidenheid aan spannende verhalen over diens omgeving en is daarmee een ode aan de vertelkunst. Al wordt die vertelkunst ook kritisch tegen het licht gehouden, want zoals blijkt wordt een goed verhaal vaak eerder geloofd dan de waarheid en dat is nu, zeven eeuwen later, weer helemaal en vogue.

Terugkeer ongewenst is het deels waargebeurde, deels fictieve levensverhaal van de Joodse acteur, entertainer en regisseur Kurt Gerron, die in de jaren twintig en dertig grote triomfen vierde in Berlijn.

In 1933 vlucht hij voor de nazi's en belandt via Wenen en Parijs in Nederland, waar hij onder andere optreedt in de Joodsche Schouwburg in Amsterdam en meewerkt aan verschillende Nederlandse speelfilms. Samen met zijn vrouw Olga wordt hij in 1943 geïnterneerd in Westerbork en van daar gedeporteerd naar Theresienstadt, waar de SS hem vraagt een film te maken waarin het vernederende gettobestaan wordt voorgesteld als een paradijs. Weigeren betekent transport naar Auschwitz, meewerken betekent verraad aan zichzelf en aan zijn kunst.

Dit duivelse dilemma vormt de kern van Terugkeer ongewenst, dat tevens een betoverende en tegelijk tragische liefdesgeschiedenis is.

Tien-en-een verhalen vertelt deze moderne Sheherazade aan haar klant. Over een zelfmoordenaar die helemaal niet blij is met zijn redding; over iemand die al gestorven is maar dat zelf nog niet doorheeft; over een man met twee hoofden die ongewone gesprekken voeren. Wat je zoal vertelt om een klant in een goed humeur te houden.

En allemaal cirkelen ze om de vraag: wat maakt een mensenleven - en waarom is het verzinsel vaak waarachtiger dan de werkelijkheid? Komisch en vol leedvermaak, sarcastisch en melancholisch, en vooral verrassend.