Boeken van Hans Keilson

Overzicht

• Het leven gaat verder - Das Leben geht weiter
• In de ban van de tegenstander - Der Tod des Widersachers
• Komedie in mineur - Komödie in Moll

Non-Fictie

• Ballade van de aardse Jood
• Daar staat mijn huis - Da steht mein Haus
• Dagboek 1944 - Tagebuch 1944 und 46 Sonette
• Sonnetten voor Hanna - Sonette für Hanna
• Waar de taal niet bij kan - Wohin die Sprache nicht reicht

Overzicht

Het leven gaat verder

Leuk

Het leven gaat verder

Duitsland begin jaren dertig. In een klein stadje probeert de winkelier Seldersen het hoofd boven water te houden. Eens behoorde hij tot de middenklasse, maar de hyperinflatie van de jaren twintig heeft zijn spaargeld in rook op doen gaan. Voor zijn vrouw en met name voor zijn zoon Albrecht probeert hij de misère te verbergen. Maar Albrecht, de hoofdpersoon van de roman, ziet hoe zijn vader langzaam maar zeker in een zware depressie wegglijdt. En wanneer Albrecht uit huis gaat om in Berlijn te studeren, ziet hij van dichtbij hoe de oude maatschappij van de Republiek van Weimar ten onder gaat. Ondertussen gaat Seldersen zijn onafwendbare faillissement tegemoet. Vader en zoon moeten toezien hoe zich in Berlijn de eerste contouren van het Derde Rijk aftekenen. Voor Albrecht betekent het een politiek ontwaken. Het leven gaat verder is een sociale en psychologische roman over de neergang van een familie tijdens de crisis in de jaren dertig. Het boek was de laatste roman van een Joodse schrijver dat uitgeverij Fischer zou uitgeven. Nog geen jaar later werd het debuut van de 24-jarige schrijver verboden.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Das Leben geht weiter
Eerste uitgave: 1933
ISBN/EAN: 978-94-616-4001-7
Uitgever: Van Gennep

In de ban van de tegenstander

Leuk

In de ban van de tegenstander

'Hij en ik waren in elkaars gezichtveld gekomen, wij hadden met elkaar te maken... wij waren aan elkaar verbonden met de sterke banden van vijandschap op leven en dood.' Het is net na de Tweede Wereldoorlog. Een advocaat vraagt een kennis om een hem tijdens de oorlog in bewaring gegeven manuscript te lezen. Het blijkt het verhaal van een naamloze jongeman in een niet nader genoemd land, behorend tot een gemeenschap die met vernietiging bedreigd wordt door een zekere B. De jongeman vertelt hoe hij van jongs af aan steeds meer in de ban raakt van B. Hij probeert te begrijpen waarom hijzelf en de mensen om hem heen zo veel haat oproepen in B. Hij ziet zich gedwongen zijn ware identiteit te verbergen, bijvoorbeeld voor zijn vriendin wanneer de vrienden van haar broer een begraafplaats van zijn gemeenschap blijken te hebben vernield. In zijn pogingen de gebeurtenissen van die tijd te doorgronden, verplaatst hij zich meer en meer in zijn tegenstander en ontwikkelt uiteindelijk een soort haat-liefdeverhouding tot hem. In de ban van de tegenstander is een fascinerende analyse van de verhouding tussen slachtoffer en beul, liefde en haat. Het is het verhaal van een vijandschap die diep in de lezer doordringt en bevat unieke inzichten over de grootste tragedie van de twintigste eeuw.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Der Tod des Widersachers
Eerste uitgave: 1959
ISBN/EAN: 978-90-5515-988-8
Uitgever: Van Gennep

Komedie in mineur

Leuk

Komedie in mineur

Wim en Marie zien het als een menselijke plicht een onderduiker in huis te nemen. Het jonge echtpaar heeft de bovenverdieping van hun nette woning in een provinciestadje opengesteld voor de Joodse Nico. Ondanks de gespannen situatie zijn er momenten van huiselijk geluk en saamhorigheid. Tot Nico na een kort ziekbed onverwachts overlijdt. Wat moeten ze nu met zijn lichaam? Voor Wim en Marie breekt een angstige tijd aan, waarin ze erachter komen wat de aanwezigheid van Nico in hun leven teweeg heeft gebracht.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Komödie in Moll
Eerste uitgave: 1947
ISBN/EAN: 978-90-5515-877-5
Uitgever: Van Gennep

Non-Fictie

Ballade van de aardse Jood

1

Ballade van de aardse Jood

Twee geliefden in een kamer met geblindeerde ramen; door een spleetje turen ze vol weemoed naar de bloemen in de tuin. En dan groeit de kamer uit tot een huis waar vrienden in- en uitgaan: een droombeeld van het normale leven. Maar zelfs in de verbeelding is de dood aanwezig: 'hij ziet en grijpt de gasten een voor een'. Dit drama vertelt Hans Keilson in een van de sonnetten die hij, als Duitse Jood ondergedoken in Nederland, schrijft voor zijn geliefde, de 22-jarige Hanna Sanders. Behalve poëzie voor Hanna bevat deze bundel gedichten waarin Hans Keilson zich laat zien van een nuchtere, zelfs cynische kant ('Wij Joden zijn 't goedkope slijk der aarde') en beschrijft hij de tegenstrijdige gevoelens die zijn situatie met zich meebrengt: 's nachts hoort hij op zijn onderduikplek de geallieerde vliegtuigen overkomen die het land gaan bombarderen dat hij heeft moeten ontvluchten. Tegelijkertijd schrijft hij in de taal van dat land, terwijl zijn kind, geboren in 1941, Nederlands spreekt: 'de klanken uit haar mond, / ze zijn zo anders dan in mijn gedicht'.

Schrijver: Hans Keilson
Eerste uitgave: 2015
ISBN/EAN: 9789461640956
Uitgever: Van Gennep

Daar staat mijn huis

1

Daar staat mijn huis

In 1936 vluchtte Hans Keilson (1909) uit Berlijn naar Nederland. In Daar staat mijn huis vertelt Keilson over het leven dat hij achter moest laten. Over zijn ouders, zijn kindertijd in het dorpje Bad Freienwalde en zijn middelbareschool- en studietijd in een voor hem en de zijnen steeds vijandiger wordende samenleving. De psychiater Keilson zoekt in zijn herinneringen naar de momenten waarop hij zich bewust werd van de subtiele manieren waarop de mensen hem als anders gingen zien en behandelen. De Tweede Wereldoorlog zou een blijvend stempel op zijn leven drukken. Zijn werk met Joodse kinderen en zijn onderzoek naar hun trauma's in de jaren erna hielpen hem bij het verwerken van het verlies van zijn ouders en gaven zijn door de nazi's verbrokkelde leven opnieuw richting. Keilsons herinneringen vormen een zelfonderzoek naar zijn oorsprong, zijn breuk met nazi-Duitsland en zijn nieuwe leven in Nederland - daar waar zijn huis staat. Daar staat mijn huis is begin jaren negentig geschreven en werd in 2010 teruggevonden in het archief van de inmiddels 101-jarige Hans Keilson.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Da steht mein Haus
Eerste uitgave: 2011
ISBN/EAN: 978-94-6164-012-3
Uitgever: Van Gennep

Dagboek 1944

1

Dagboek 1944

'Een schlemiel met vrouw en kind' noemt Hans Keilson zichzelf. Ondergedoken in Delft met een vals paspoort op naam van dr. van der Linden raakt Hans Keilson in een diepe crisis. Hij twijfelt over zijn toekomst. Moet hij schrijver worden of arts? Hij heeft een intense relatie met de ook ondergedoken Hanna, die zijn creativiteit doet opbloeien. Maar in Bussum is Gertrud met hun dochtertje Barbara. De latere psychiater is al goed zichtbaar in dit dagboek. Keilson is een scherp waarnemer van zichzelf en van de mensen om hem heen. Met veel mededogen beschrijft hij - ook in de gedichten die hij in deze periode maakt - de situaties en de ervaringen van zijn lotgenoten. Voor zichzelf is hij daarentegen streng en onverbiddelijk. Hij wil zich zo 'onopgesmukt' mogelijk vertonen. Het resultaat is zowel een indrukwekkende getuigenis van het leed dat in de oorlog de Joden werd aangedaan als een fascinerend onderzoek naar de aard en de oprechtheid van de gevoelens van liefde die hij koestert voor de twee vrouwen.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Tagebuch 1944 und 46 Sonette
Eerste uitgave: 2014
ISBN/EAN: 9789461643018
Uitgever: Van Gennep

Sonnetten voor Hanna

1

Sonnetten voor Hanna

Hans Keilson werd tijdens zijn onderduiktijd in 1944 verliefd op Hanna Sanders, een 22-jarige Joodse vrouw, die ook was ondergedoken. In de ban van deze liefde schreef hij een cyclus van 46 sonnetten, waarin zowel de oorlog en vervolging als het denken over de liefde en de poëzie zelf hun weerklank vinden. Jos Versteegen heeft deze sonnetten nu voor het eerst alle 46 in het Nederlands vertaald - nota bene de taal die de geliefden met elkaar spraken - en samen met Marita Keilson-Lauritz van commentaar voorzien. Deze bijzondere Duits-Nederlandse editie is uitgegeven in samenwerking met S. Fischer Verlag.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Sonette für Hanna
Eerste uitgave: 2016
ISBN/EAN: 9789046821121
Uitgever: Nieuw Amsterdam

Waar de taal niet bij kan

Leuk

Waar de taal niet bij kan

Zijn leven lang heeft schrijver, psychiater en psychoanalyticus Hans Keilson gepoogd om de motieven en drijfveren van mensen te begrijpen. Al tijdens de Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog werd hij, zelf ondergedoken, geconfronteerd met de problemen van ondergedoken Joodse kinderen en hun onderduikpleeggezinnen. Na de oorlog hielp hij Joodse weeskinderen hun soms gruwelijke ervaringen een plaats te geven en te verwerken. Niet altijd waren er woorden voor. Terugkijkend beschrijft Keilson de pogingen het onzegbare toch onder woorden te brengen. Daar gaat het vaak over in deze essays. Maar Hans Keilson schreef ook al vroeg over de bombardementen op de Duitse steden, over het antisemitisme door de geschiedenis heen, over emigratie, over de fascinatie voor de haat, over Freud en de letteren en over schrijvers - Hermann Hesse, Klaus Mann - die een literair stempel op hem drukten en over het ondraaglijke verdriet om zijn ouders, die hij niet heeft kunnen redden. Zo weerspiegelen de essays niet alleen de interesses van de psychiater Keilson, maar vormen ze ook de achtergrond waartegen het literaire werk begrepen kan worden. Waar de taal niet bij kan is een essentieel onderdeel van het oeuvre van Hans Keilson. Volgens Keilson kunnen fictie en non-fictie, kunst en leven, taal en werkelijkheid niet zonder elkaar, maar moeten ze op elkaar inwerken en elkaar inspireren. Deze essays tonen dan ook weer het fenomenale inlevingsvermogen en de ongeëvenaarde denkkracht van de schrijver die tegenwoordig terecht tot de wereldliteratuur gerekend wordt.

Schrijver: Hans Keilson
Oorspronkelijke titel: Wohin die Sprache nicht reicht
Eerste uitgave: 1936-1997
ISBN/EAN: 978-94-6164-040-6
Uitgever: Van Gennep