Boeken van Jeroen Brouwers
Snel zoeken:
Sorteer op:
Overzicht
- Anaïs Anaïs
- Bittere bloemen
- Datumloze dagen
- De jaargetijden
- De sprong
- De toteltuin
- De verliefden
- De vervulling
- De vervulling, gevolgd door De kleine dood
- Et in Arcadia ego
- Geheime kamers
- Het hout
- Het leven, de dood
- Het mes op de keel
- Joris Ockeloen en het wachten
- Kalenders
- Klein leed
- Liefste in de verte
- Verhalen en levensberichten
- Warme herfst
- Winterlicht
- Zomervlucht
- Zonder trommels en trompetten
- Zonsopgangen boven zee
De Indiëromans
- Het verzonkene
- Bezonken rood
- De zondvloed
Diversen
- Adolf & Eva & de Dood
- Al dat papier
- Alleen voor Vlamingen
- Brouwers in Brussel
- Couperus 1863-1963
- De laatste deur
- De levende stilte van Stig Dagerman
- De nieuwe revisor
- De rode telefoon
- De spoken van Godfried Bomans
- De stilte bestaat uit zoveel antwoorden
- De versierde dood
- De zwarte zon
- Edith Piaf, lyrische straatmus
- Een beroemde naamgenoot
- Een nieuw requiem
- Es ergo sum
- Gezichten Gestalten
- Groetjes uit Brussel
- Hamerstukken
- Het aardigste volk ter wereld
- Het is niets
- Het tuurtouw
- Hij is reeds aan de overzijde
- In het midden van de reis door mijn leven
- In memoriam Patris
- Kilometer(s)
- Mijn Vlaamse jaren
- Miniatuur van wanhoop
- Naakt in verblindend licht
- Oefeningen in nergens bij horen
- Op de Middelburgse kermis
- Rust roest
- Sire, er zijn geen Belgen
- Steeds dezelfde zon
- Stoffer & blik
- Twee verwoeste levens
- Van rondeel tot chanson
- Vlaamse leeuwen
- Wie begrijpt ooit wat?
- Zachtjes knetteren de letteren
- Zonder onderschriften
Feuilletons
- Feuilletons
- Extra edietzie
- Satans potlood
- Alles is iets
- Terug thuis
- Papieren levens
- De schemer daalt
- Sisyphus' bakens
Hélène Swarth
- Hélène Swarth; haar huwelijk met Frits Lapidoth, 1894-1910
- De schemerlamp van Hélène Swarth
Kladboeken
- Kladboek - Polemieken, Opstellen, Herinneringen
- De bierkaai
- Het vliegenboek
- Het circus der eenzaamheid
Kroniek van een karakter
- De Achterhoek
- De oude Faust
Overzicht
De Indiëromans
Diversen
Feuilletons
Hélène Swarth
Kladboeken
Kroniek van een karakter
Gedetaileerd overzicht
Overzicht
Anaïs Anaïs
Een 36-jarige leraar Nederlands, sinds enkele maanden verlaten door zijn vriendin en kort daarna slachtoffer van een auto-ongeval, lijdt als gevolg daarvan aan duizelingen en geheugenverlies.
Anaïs Anaïs is een uitgave ter gelegenheid van de Literaire Boekenmaand 1991.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1991
ISBN: 90-71442-34-9
Uitgever: De Bijenkorf
Eerste uitgave: 1991
ISBN: 90-71442-34-9
Uitgever: De Bijenkorf
Bittere bloemen
Grijsaard maakt tegen zijn zin een cruise over de Middellandse Zee. Als ex-rechter, ex-politicus en ex-schrijver heeft hij voldoende om op terug te zien, wat hij doet met vrolijk cynisme en opgewekt gekanker. Het voorbije leven was allerminst zonder succes, maar wat eraan ontbrak heeft zijn vereenzaamde nadagen bepaald.
Aan boord ontmoet hij een vroegere leerlinge. Het eiland Corsica is het decor van enkele gebeurtenissen, die de oude man en de veel jongere vrouw een etmaal in elkaars gezelschap houden.
Bittere bloemen is een roman over illusies die te vergelijken zijn met bloemen: eerst bloeien ze, dan verwelken ze zienderogen. Luchtig genoteerd in korte hoofdstukken, waarin Brouwers opnieuw zijn excellente meesterschap demonstreert. Dansend en meeslepend proza. Als een trage tango.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2011
ISBN: 978-90-450-8281-3
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2011
ISBN: 978-90-450-8281-3
Uitgever: Atlas
Datumloze dagen
Haar vader had financieel een mazzeltje gehad, een winnend lot in de staatsloterij of iets dergelijks, en had Mirjam, zijn oogappeltje, troetelknuffeltje, een aantal bankbiljetten toegestopt. Mirjam regelde een reisje en opeens bevond ik me met haar in Venetië, waar ik zoek raakte in een vervoerende melancholie, die als zich openplooiend fluweel over me heen viel zodra ik de stad voor het eerst met eigen ogen zag en die me in de vijf dagen dat we er waren zou blijven beheersen. Ik verbaasde me over mezelf, over de rust die er in me daalde, een soort dromerige kalmte en verzoendheid.
In Datumloze dagen beschrijft Jeroen Brouwers op onnavolgbare wijze de teloorgang van een liefdesrelatie als gevolg van een eenzijdige kinderwens.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2007
ISBN: 978-90-450-0069-5
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2007
ISBN: 978-90-450-0069-5
Uitgever: Atlas
De jaargetijden
Jeroen Brouwers heeft een sterk samenhangend oeuvre geschreven, waarin sprake is van 'reeksen' (Kladboeken en Feuilletons) en van boeken die een meerdelige thematische eenheid vormen (De Indiëromans). Zo heeft ook De jaargetijden een samenhang, die al blijkt uit de afzonderlijke titels van het erin bijeengebrachte werk.
Brouwers schreef een serie romans en verhalen waarin de vier seizoenen hun rol vertolken. Niet in hun meteorologische wisselingen en -kenmerken, maar in hun symbolische betekenissen in het menselijk bestaan. De jaargetijden is een boek voor alle seizoenen en voor iedere levenstemperatuur. Vier meesterwerken in een nieuw verband.
De jaargetijden bevat de volgende boeken:
Voorjaarsmoeheid
Zomervlucht
Warme herfst
Winterlicht
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2010
ISBN: 978-90-450-5891-7
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2010
ISBN: 978-90-450-5891-7
Uitgever: Atlas
De sprong
Bij afwezigheid van vrouw en kinderen gaat een schrijver op stap in een hem vreemde stad.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1985
ISBN: 90-70543-06-0
Uitgever: Gelderse Culturele Raad
Eerste uitgave: 1985
ISBN: 90-70543-06-0
Uitgever: Gelderse Culturele Raad
De toteltuin
De toteltuin bevat de volgende verhalen:
De bruid
Veldbloem, een distel
Oom Igor
Thijmen Hoolwerf
De toteltuin
De verliefden
Een 13 pagina's tellend kort verhaal waarvan 120 gesigneerde exemplaren zijn uitgegeven. Het betreft een hommage aan Fernand Victor Toussaint van Boelaere, vijftig jaar na zijn overlijdensdatum.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1998
Uitgever: De Veerpers
Eerste uitgave: 1998
Uitgever: De Veerpers
De vervulling
Een jonge vrouw zit een brief te schrijven. Fles whiskey bij de hand.
Vrouw: Liefste, ik moet je iets vertellen wat je moet weten. Waar je misschien van zult schrikken, waar je misschien kwaad om zult worden. Of bedroefd. Dat laatste zou ik afschuwelijk vinden.
In deze bundel zijn de meest indringende verhalen van Jeroen Brouwers bijeengebracht. Geprononceerd en aangrijpend behandelt de auteur thema's als seksualiteit, dood, angst en verlangen.
De vervulling bevat de volgende verhalen:
Mikado
Oom Igor
Ego vir
Een tafereeltje van Jan Steen
Et in Arcadia ego
Anaïs Anaïs
De vervulling
De kleine dood
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-5683-9
Uitgever: Pandora
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-5683-9
Uitgever: Pandora
De vervulling, gevolgd door De kleine dood
De vervulling werd geschreven op uitnodiging van de IKON voor de televisieserie "Oog in oog" en uitgezonden op 25 maart 1993; De kleine dood werd geschreven op uitnodiging van "Elle" en werd in dit blad gepubliceerd in maart 1993.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-73036-36-4
Uitgever: Herik
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-73036-36-4
Uitgever: Herik
Et in Arcadia ego
Een 25 pagina's tellend kort verhaal waarvan 169 gesigneerde exemplaren zijn uitgegeven.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1981
ISBN: 90-70370-06-9
Uitgever: Bébert
Eerste uitgave: 1981
ISBN: 90-70370-06-9
Uitgever: Bébert
Geheime kamers
Geheime kamers is Brouwers' grote roman over geheime liefdes, huwelijksbedrog en -bederf, hypocrisie en verraad gevolgd door vergelding.
In filmische scènes ontrolt zich een merkwaardig drama, waar aan het slot alle betrokkenen zich kunnen afvragen: wat waren nu eigenlijk precies de gebeurtenissen die hiertoe geleid hebben? Is er in werkelijkheid eigenlijk wel 'iets' gebeurd?
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2000
ISBN: 90-450-0723-1
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2000
ISBN: 90-450-0723-1
Uitgever: Atlas
Het hout
In een door kloosterlingen geleid jongenspensionaat vindt in de jaren vijftig van de vorige eeuw seksueel misbruik, sadisme en vernedering plaats. Broeder Bonaventura is er getuige van en zwijgt zoals iedereen. Maakt dit hem medeplichtig?
Het hout geeft een cynisch beeld van de misdaden en de hypocrisie in de roomse kerk, die heden nog de verontwaardiging en frustratie oproepen van wie er het slachtoffer van zijn geweest.
Het leven, de dood
In het veelzijdige oeuvre van Jeroen Brouwers leiden zijn verhalen een schaduwbestaan, al werden ze dikwijls uitbundig geprezen. Paul de Wispelaere noemde ze `groots'. Martin Hartkamp vond ze `hoogtepunten in de Nederlandse verhalenproduktie van de laatste jaren'. Ad Zuiderent prees Brouwers als `een Fellini-van-de-pen'.
Hoog tijd voor een ruime keuze uit Brouwers' verhalen, gerangschikt rond zijn geijkte thema's liefde, literatuur en dood. Deze bundel biedt een helder overzicht van bijna veertig jaar schrijverschap tussen zijn debuut, de verhalenbundel Het mes op de keel en zijn succesrijke roman Geheime kamers. Het leven, de dood bevat onder meer de inmiddels klassiek geworden novelle Zonder trommels en trompetten.
Het leven, de dood bevat de volgende verhalen:
1. Mortefonica
Thijmen Hoolwerf
Mikado
Oom Igor
Ego vir
Een tafereeltje van Jan Steen
Satans potlood
2. Arcadia
Zonder trommels en trompetten
Et in Arcadia ego
3. Schaduwen
De riolen van Necropolis
De Exelse testamenten
Voorjaarsmoeheid
De kleine dood
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2003
ISBN: 90-450-1016-X
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2003
ISBN: 90-450-1016-X
Uitgever: Atlas
Joris Ockeloen en het wachten
In een kraamkliniek wacht Joris Ockeloen op de geboorte van zijn kind. Hij raakt in een droomtoestand waarin hij zich lijfelijk herplaatst weet op locaties en in situaties uit zijn jeugd.
Realiteit en droom verstrengelen zich met elkaar. Het heden wordt door het verleden bepaald. Alle liefde mondt uit in eenzaamheid en ieders illusie in teleurstelling.
Kalenders
Kalenders is een uitgave ter gelegenheid van de expositie 'Al dat papier', gehouden in antiquariaat Demian te Antwerpen en bevat een fragment uit de roman Geheime kamers. Van deze 22 pagina's tellende uitgave zijn 170 gesigneerde exemplaren uitgegeven.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1999
Uitgever: Avalon Pers / Statenhofpers
Eerste uitgave: 1999
Uitgever: Avalon Pers / Statenhofpers
Klein leed
Klein leed bevat de volgende verhalen:
Mikado
Ego vir
Een tafereeltje van Jan Steen
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1977
ISBN: 90-6280-521-3
Uitgever: Corrie Zelen
Eerste uitgave: 1977
ISBN: 90-6280-521-3
Uitgever: Corrie Zelen
Liefste in de verte
Liefste in de verte bevat de volgende verhalen:
Satans potlood
Naaldstil
Liefste in de verte is een uitgave uit de reeks Literaire Juweeltjes. Literaire Juweeltjes is een reeks die wordt uitgegeven door Uitgeverij B for Books als leesbevorderingsproject. Het zijn kleine hardcover boekjes en bevatten ca. 60 bladzijden.
Verhalen en levensberichten
Verhalen en levensberichten bevat de volgende verhalen:
Thijmen Hoolwerf
Mikado
Veldbloem, een distel
De bruid
Oom Igor
Ego vir
Een tafereeltje van Jan Steen
Overal stilte. Krekelbosse klaagzangen
De Exelse testamenten
Voorjaarsmoeheid
Et in Arcadia ego
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1983
ISBN: 90-295-0841-8
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1983
ISBN: 90-295-0841-8
Uitgever: De Arbeiderspers
Warme herfst
Een 13 pagina's tellend kort verhaal waarvan 200 gesigneerde exemplaren zijn uitgegeven.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2005
Uitgever: Demian
Eerste uitgave: 2005
Uitgever: Demian
Winterlicht
De roman Winterlicht is ontstaan uit Brouwers' monumentale boek over de zelfmoord in de Nederlandstalige letteren, De laatste deur. Bij het bestuderen van het leven en het werk van schrijvers-zelfmoordenaars kwam Brouwers tot de conclusie dat veel van hen niet verder zijn gekomen dan de marge van de letteren.
Deze slotsom leidde tot een andere: de meesten van de vele duizenden die hun leven hebben gevuld met het schrijven van literatuur zijn randfiguren geweest. Hun werk heeft in geen enkel opzicht uitgeblonken en raakte dan ook vaak al voor de dood van de betreffende schrijver in de vergetelheid.
Winterlicht is het verhaal over zo'n schrijver.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1984
ISBN: 90-295-0796-9
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1984
ISBN: 90-295-0796-9
Uitgever: De Arbeiderspers
Zomervlucht
Reinier Saltsman is naast concertpianist en aspirerend componist, ook de auteur van een wereldberoemd boek over de fuga. Hij zit nu echter creatief volledig in het slop, twijfelt over zijn bestaan en is gedesillusioneerd in het leven en de liefde.
In Zomervlucht beschrijft Jeroen Brouwers op meesterlijke wijze de teloorgang van Saltsman, die op een donkere zomernacht zijn leven overdenkt en de vele gebeurtenissen die hem naar deze sombere toestand hebben geleid.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1990
ISBN: 90-295-0754-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1990
ISBN: 90-295-0754-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Zonder trommels en trompetten
De dood van de kat van de auteur zet een reeks poëtische beschouwingen over de dood in gang die door middel van associatie bij de eerste liefde, nu alweer zoveel jaren geleden, uitkomen.
Zonder trommels en trompetten verscheen in 1973 en werd, niettegenstaande de overvloedige en bijna unanieme lof die Jeroen Brouwers voor deze novelle mocht ontvangen, enige jaren later 'verramsjt' - 'een van die gevallen waarvoor er een wet moet komen die verramsjing van meesterwerken verbiedt', zo zou Wam de Moor er later over schrijven in zijn boek Wilt u mij maar volgen?
Zonder trommels en trompetten is in deze uitgave aangevuld met de ontroerende novelle Overal stilte.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1973
ISBN: 90-295-0753-5
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1973
ISBN: 90-295-0753-5
Uitgever: De Arbeiderspers
Zonsopgangen boven zee
Een niet meer heel jonge man is met een aanzienlijk jongere vriendin in een lift op weg naar het ledikant als de lift plotseling tot stilstand komt en het paar enige uren tussen twee verdiepingen gevangen houdt.
De roman is de minutieuze, met iedere bladzijde benauwender wordende beschrijving van deze opgeslotenheid en daarnaast de beschrijving van de obsessionele angsten, cynische haatgevoelens, wroegingen, verbitteringen en eenzaamheden van de mannelijke hoofdpersoon.
Herinneringen aan de mislukkingen van zijn leven, het besef dat zijn bestaan in het slop is geraakt, zijn onmacht om sociaal te bestaan, zijn wanhoop en zijn doodsverlangen, vormen in deze roman een onderstroom van triestheid, maar tevens van verbijsterende psychologische bewustheid; een roman als een doolhof, een spiegelpaleis waarin de lezer toch zijn weg vindt.
Zonsopgangen boven zee is dé liefdesroman van de zeventiger jaren van onze eeuw.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1977
ISBN: 90-295-0819-1
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1977
ISBN: 90-295-0819-1
Uitgever: De Arbeiderspers
De Indiëromans
Het verzonkene
Jeroen Brouwers beleefde in Nederlands-Indië zijn kinderjaren. In deze roman haalt hij herinneringen op aan deze tijd en het verloren landschap van zijn jeugd.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1979
ISBN: 90-295-0893-0
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1979
ISBN: 90-295-0893-0
Uitgever: De Arbeiderspers
Bezonken rood
Samen met zijn moeder bracht Jeroen Brouwers zijn kleuterjaren door in het Japanse interneringskamp Tjideng op Java. In Bezonken rood heeft hij op aangrijpende wijze zijn herinneringen aan deze periode uit zijn jeugd verwerkt.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1981
ISBN: 90-295-0806-X
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1981
ISBN: 90-295-0806-X
Uitgever: De Arbeiderspers
De zondvloed
De zondvloed vertelt het verhaal van een jongen die opgroeit in Indië, zijn verblijf in een Japans gevangenkamp, het eerste contact met meisjes, zijn kostschooljaren in Nederland en uiteindelijk zijn eerste huwelijk.
Maar het is vooral een roman over de invloeden die het leven richting geven en waardoor een persoonlijkheid wordt gevormd.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1988
ISBN: 90-295-0752-7
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1988
ISBN: 90-295-0752-7
Uitgever: De Arbeiderspers
Diversen
Adolf & Eva & de Dood
Jeroen Brouwers belicht in vier sterk met elkaar samenhangende biografische essays het gecompliceerde karakter van de dictator die onverminderd historici en politicologen blijft fascineren.
Achter de wrede Führer ging een mens schuil die Adolf heette. Juist dit persoonlijke leven, het gezicht van Hitler achter zijn masker van staatsman, dictator en massamoordenaar, wordt door Brouwers op een opmerkelijke, nieuwe wijze belicht.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1995
ISBN: 90-295-0768-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1995
ISBN: 90-295-0768-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Al dat papier
Uitgegeven als catalogus bij de tentoonstelling 'Al dat papier' in juni 1999 van de handschriften van Jeroen Brouwers bij Antiquariaat Demian te Antwerpen.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1999
ISBN: 90-804548-2-6
Uitgever: Demian
Eerste uitgave: 1999
ISBN: 90-804548-2-6
Uitgever: Demian
Alleen voor Vlamingen
Dit zijn enige addenda bij wat ik in Mijn Vlaamse jaren (met name in de laatste hoofdstukken van het pamflet 'Vlaanderen op zijn erghst') en in kladboek 2, De bierkaai (in de afdeling 'De slagboom') heb opgemerkt over de zogenaamde culturele integratie van Nederland en Noord-België, ook wel aangeduid met Vlaanderen.
Dit boekje is mijn cadeautje aan Vlaanderen nu het Taalminnend Studentengenootschap 't Zal Wel Gaan te Gent, dat in 1852 werd gesticht onder de leuze 'Klauwaert en de Geus', aan mij haar Geuzenprijs 1982 heeft toegekend.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1982
ISBN: 90-70087-07-3
Uitgever: Ad ten Bosch
Eerste uitgave: 1982
ISBN: 90-70087-07-3
Uitgever: Ad ten Bosch
Brouwers in Brussel
Brouwers in Brussel bevat een uitgebreid interview met Jeroen Brouwers over de periode tussen 1964 en 1976, een essay van Bart Vervaeck over de betekenis van Brussel in het vroege werk van Brouwers, een bloemlezing uit Brouwers' journalistieke werk uit deze periode ('Voor de soep') en een gedetailleerde primaire en secundaire bibliografie van Brouwers' Brusselse jaren. Geïllustreerd met foto's en documenten uit het archief van Jeroen Brouwers.
* Hoewel dit boek niet is geschreven door Jeroen Brouwers, maar door Gwennie Debergh, heb ik het vanwege de grote betrokkenheid van Jeroen Brouwers (interview, gebruik en opname in het boek uit zijn persoonlijke archief) toch gemeend hier op te moeten nemen.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2000
ISBN: 90-5487-265-9
Uitgever: Demian/Vubpress
Eerste uitgave: 2000
ISBN: 90-5487-265-9
Uitgever: Demian/Vubpress
Couperus 1863-1963
Uitgave ter gelegenheid van de 100ste geboortedag van Louis Couperus (1863-1923). Bevat 12 illustraties en een beknopte bibliografie.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1963
ISBN: ISSN: 0001-7841
Uitgever: Stichting IVIO
Eerste uitgave: 1963
ISBN: ISSN: 0001-7841
Uitgever: Stichting IVIO
De laatste deur
Brouwers beschrijft van Nederlandstalige auteurs de levensomstandigheden die hen tot zelfmoord hebben aangezet en tevens de indicaties daartoe die zij soms in hun werk hebben nagelaten.
Verschillende keren mondt dit onderzoek uit in essays over nauw bij het onderwerp betrokken zaken, zoals de invloed van de Bijbel op de zelfmoord van sommige schrijvers (François Haverschmidt), de invloed van politiek en wereldgeschiedenis (Menno ter Braak en tal van andere schrijvers die zowel in Nederland als elders in de Hitler-periode zelfmoord hebben begaan), en de invloed van de jaren zestig op de zelfmoordgolf van kort daarna, waarin bijvoorbeeld Dirk de Witte en Joti T'Hooft ten onder gingen.
Aldus is dit boek, getuigend van Brouwers' overrompelende belezenheid en veelzijdige eruditie, tevens een geschiedenis van de zelfmoord geworden, zoals deze zich laat aflezen uit de Nederlandstalige literatuur, waarin het thema 'zelfmoord' al voorkomt in het werk van de eerste daarin met name bekende dichter, Hendrik van Veldeke.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1983
ISBN: 90-295-0804-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1983
ISBN: 90-295-0804-3
Uitgever: De Arbeiderspers
De levende stilte van Stig Dagerman
Jeroen Brouwers heeft in dit essay een sterk invoelend portret geleverd van de jong - door zelfmoord - gestorven Zweedse schrijver Stig Dagerman (1923-1954). Hij wijdde reeds eerder aandacht aan Dagerman in zijn zelfmoordstudie De laatste deur.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1985
ISBN: 90-290-2336-8
Uitgever: Meulenhoff
Eerste uitgave: 1985
ISBN: 90-290-2336-8
Uitgever: Meulenhoff
De nieuwe revisor
Deze uitgave van De nieuwe revisor, Tirade 250, waarin Brouwers zijn polemisch talent botviert op de verloedering van de Nederlandse literatuur, veroorzaakte in 1979 veel opschudding.
Zie ook de als reactie in 1980 gepubliceerde De valse rivisor.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1979
ISBN: ISSN 0165-5094; 250
Uitgever: G.A. van Oorschot
Eerste uitgave: 1979
ISBN: ISSN 0165-5094; 250
Uitgever: G.A. van Oorschot
De rode telefoon
Uit mijn imaginaire memoires, geheime dagboeken, polemische blocnotes, anekdotische convoluten en andere bronnen; bij de zestigste verjaardag van Jozef Deleu (Vlaams dichter).
De spoken van Godfried Bomans
Godfried Bomans zal niet de geschiedenis ingaan als de grootste Nederlandse schrijver maar wel als een van de meest gelezen en geliefde auteurs. Jeroen Brouwers behandelt in zijn veelgeprezen monografie de invloed van Bomans op schrijvers die na hem kwamen (onder wie Brouwers zelf), maar ook zijn relatie met de rooms-katholieke Kerk en hoe hij met Carmiggelt aan de wieg van de column heeft gestaan.
Jeroen Brouwers schreef voor de uitgave De wereld van Godfried Bomans een nieuw nawoord dat de nieuwe feiten over Bomans behandelt. Bovendien zijn in deze uitgave unieke foto's van Bomans opgenomen.
* Dit boek is in herziene uitgave uitgebracht onder de titel De wereld van Godfried Bomans.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1982
ISBN: 90-6287-897-0
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1982
ISBN: 90-6287-897-0
Uitgever: De Arbeiderspers
De stilte bestaat uit zoveel antwoorden
De correspondentie tussen twee van de grootste schrijvers en meest gevreesde polemisten uit de literatuur van de Lage Landen: Jeroen Brouwers en Gerrit Komrij. De stilte bestaat uit zoveel antwoorden bevat hun complete en ongekuiste briefwisseling uit de vroege jaren tachtig van de vorige eeuw.
Komrij vatte in 1981 het plan op om met Brouwers een correspondentie te beginnen die zou moeten leiden tot een kloek deel in de fameuze Privé Domeinreeks van De Arbeiderspers, de uitgeverij waar beide schrijvers hun werk destijds publiceerden.
Brouwers nam het aanbod aan, maar produceerde zulke mooie en bruisende brieven dat Komrij - die überhaupt nooit brieven schreef - na een aantal dappere pogingen de moed weer in de schoenen zonk. De stilte bestaat uit zoveel antwoorden toont zowel de verwantschap tussen beide heren, als de onoverbrugbare verschillen. Bovenal vormt de correspondentie het bewijs van een schitterende mislukking, die vijfentwintig jaar na dato voor het eerst aan het daglicht komt en geen liefhebber onberoerd zal laten.
De stilte bestaat uit zoveel antwoorden telt 60 pagina's en is uitgebracht in een oplage van 220, door beide auteurs gesigneerde, exemplaren.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2006
Uitgever: De Luchtbuks
Eerste uitgave: 2006
Uitgever: De Luchtbuks
De versierde dood
Een dossier over zelfmoordclubs, zelfmoordsekten, Russische roulette en andere zelfmoordspelen, over de veronderstelde invloed van films, rockmuziek en strips op suïcidaal gedrag van jongeren, over de vraag of dieren zelfmoord begaan en over vele andere mysteries rondom de zelfverkozen dood.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1989
ISBN: 90-5132-008-6
Uitgever: Cadans
Eerste uitgave: 1989
ISBN: 90-5132-008-6
Uitgever: Cadans
De zwarte zon
Vijftien essays over in hoofdzaak buitenlandse schrijvers-zelfmoordenaars uit de 20°eeuw.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1999
ISBN: 90-450-0159-4
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 1999
ISBN: 90-450-0159-4
Uitgever: Atlas
Edith Piaf, lyrische straatmus
Brouwers schreef op 6 december 1981 aan Hans Roest over zijn debuut: 'Beste Hans, dat je nu 330 Bfrs wenst te betalen voor mijn jeugdzonde over Edith Piaf (dat is tien keer zoveel als het kreng oorspronkelijk kostte), en dat je je er voor hebt laten nat regenen, en dat je het toen nòg niet kreeg, maakt mij aan het lachen, hoor! Eigen schuld dikke bult! Ikzelf ben heel blij dat het ding 'onvindbaar' is geworden, en dat ook jij het niet meer blijkt te bezitten.' (Kroniek van een karakter, deel I, p. 388-389).
Een beroemde naamgenoot
Een beroemde naamgenoot is een acht pagina's tellende bibliofiele uitgave ter gelegenheid van de feestelijke openingsmanifestatie van Kalander, Stichting voor Cultuurhistorische Projecten, en uitgebracht in een oplage van 215 exemplaren.
Een beroemde naamgenoot gaat over Jan Willem Brouwers, de naamgever van het J.W. Brouwersplein te Amsterdam dat nu - tot verdriet van de verre nazaat, zijnde Jeroen Brouwers - omgedoopt is in Concertgebouwplein.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1998
Uitgever: De Ammoniet
Eerste uitgave: 1998
Uitgever: De Ammoniet
Een nieuw requiem
Jeroen Brouwers kondigt het einde der tijden aan, dat zich niet langer afspeelt in een niet nader te bepalen toekomst, maar door de mens al volop in gang is gezet.
Voor deze aangrijpende openbaring liet de schrijver zich inspireren door het tijdloze Dies Irae, de Gregoriaanse smeekbede waarmee de christenen al eeuwenlang hun doden uitgeleide doen...
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2009
ISBN: 978-90-78902-39-3
Uitgever: Wever & Bergh
Eerste uitgave: 2009
ISBN: 978-90-78902-39-3
Uitgever: Wever & Bergh
Es ergo sum
Bestaat uit een facsimile in het handschrift van Jeroen Brouwers en uit de tekst in druk, uitgebracht in een oplage van 110 gesigneerde exemplaren. Geschreven als begeleidend woord bij de bundel Opus Gran van Harry Mulisch.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1982
ISBN: 90-70087-09-X
Uitgever: Ad ten Bosch
Eerste uitgave: 1982
ISBN: 90-70087-09-X
Uitgever: Ad ten Bosch
Gezichten Gestalten
Behalve om zijn romans en polemieken is Jeroen Brouwers vermaard om zijn literaire portretkunst. Hij schrijft persoonlijke portretten van schrijvers die hij heeft gekend en van schrijvers die hij niet heeft gekend, maar die hij is blijven lezen en bewonderen. Dit doet hij expressionistisch met ferme streken en warme kleuren. Zoals Max Pam ooit schreef: 'Brouwers heeft het patent op deze weergave van gezichten en gestalten, worstelingen met het schrijverschap en het leven.'
Deze bundel, meestromend op het thema van de Boekenweek 2011, bevat beschrijvingen van bijzondere vriendschappen als die met de legendarische uitgever Geert van Oorschot, de tot 'Renate' gemetamorfoseerde junkschrijver René Stoute en de tragische moordenaar-zelfmoordenaar Jan Emiel Daele. Brouwers kende en schilderde schrijvers als Louis Paul Boon, Johan Daisne, Paul Snoek, Marnix Gijsen en Karel Jonckheere. Hij karakteriseerde ook klassieke grootheden, onder wie Herman Teirlinck, Cyriel Buysse en Richard Minne, en daarnaast nog tal van anderen die een gezicht hebben gehad en wier gestalten zijn verschimd.
Brouwers' schrijversportretten combineren een weergaloze literatuurkennis en innige betrokkenheid. Het zijn biografieën op de korte baan en modellen van superbe essayistiek.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2011
ISBN: 978-90-450-1735-8
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2011
ISBN: 978-90-450-1735-8
Uitgever: Atlas
Groetjes uit Brussel
Jeroen Brouwers woont in Brussel, de stad waar Multatuli zijn Max Havelaar schreef. Hij maakt wandelingen, bezoekt huizen, graven, café's en mijmert. Hij ontmoet mensen, schrijvers, niet-schrijvers, levenden en doden.
Groetjes uit Brussel is het verslag van een buitenlander die zich thuisvoelt in de navel van Europa en haar geschiedenis.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1969
ISBN: 90-295-0894-9
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1969
ISBN: 90-295-0894-9
Uitgever: De Arbeiderspers
Hamerstukken
Feit blijft dat Brouwers na het overlijden van Hermans en de vervroegde pensionering van Komrij zonder concurrentie de vinnigste en meest virtuoze reputatiekraker van het Nederlands taalgebied is. [...] Eigenlijk is het gehele kritische oeuvre van Brouwers een verdedigingsrede tegen degenen die - zijns inziens - de literatuur misbruiken. Is het letterkundig klimaat inmiddels zo versuft dat de recensenten niet meer zien of wensen te zien?
Dit schreef Martin van Amerongen in De Groene Amsterdammer. De situatie is tot op heden ongewijzigd. Tijd dus voor een monsterboek waarin alle schot-, protest- en vloekschriften van Brouwers zijn verzameld.
'De tijd is daar, dat er gescholden moet worden,' riep Brouwers al in 1978 en hij is daar niet mee opgehouden. Meer dan dertig jaar is hij blijven polemiseren tegen bedrog, blaaskakerij en beunhazerij in de Nederlandse letteren. Tegen onterecht heilig verklaarde schertsfiguren, over het paard getilde grootheden van gering formaat, keizers zonder kleren. Brouwers fulmineert met de kracht van humor die aan cabaret doet denken, maar nooit zonder onweerlegbare bronnen en bewijsvoering.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2010
ISBN: 978-90-450-1711-2
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2010
ISBN: 978-90-450-1711-2
Uitgever: Atlas
Het aardigste volk ter wereld
In deze 'bijdrage aan de biografie van W.F. Hermans' beschrijft Jeroen Brouwers de periodes die Willem Frederik Hermans in Brussel, de stad die hem aan het hart lag, doorbracht. Beginnende bij zijn eerste reis vlak na de oorlog om, via de enige ontmoeting die de twee schrijvers ooit gehad hebben, uit te komen bij het post scriptum van zijn schrijversbestaan.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-0698-X
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-0698-X
Uitgever: Atlas
Het is niets
Het is niets, een leefwereld als mozaïek van herinneringen, stemmingen. Ontmoetingen, gesprekken, invallen, leesindrukken en commentaren. De toon van dit boek herinnert aan die van Brouwers' brieven: laconiek, gedreven hilarisch en buitengewoon trefzeker.
Niemand anders dan hij kan zo intens over alles schrijven (in het ironisch besef dat dit alles niets is). De Brouwers van dit boekje is, bij alle ernst, speelser en spitsvondiger dan ooit tevoren.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1993
ISBN: 90-295-0787-X
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1993
ISBN: 90-295-0787-X
Uitgever: De Arbeiderspers
Het tuurtouw
In memoriam voor Geert van Oorschot (1909-1987).
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1989
ISBN: 90-282-0730-9
Uitgever: Van Oorschot
Eerste uitgave: 1989
ISBN: 90-282-0730-9
Uitgever: Van Oorschot
Hij is reeds aan de overzijde
Verzameling van 44 necrologieën van Nederlandse en Vlaamse schrijvers, samengesteld en ingeleid door Jeroen Brouwers.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1986
ISBN: 90-10-05463-2
Uitgever: Rap
Eerste uitgave: 1986
ISBN: 90-10-05463-2
Uitgever: Rap
In het midden van de reis door mijn leven
Begin jaren zeventig staat de dan dertigjarige Jeroen Brouwers op een keerpunt in zijn schrijversleven. Zijn novelle Zonder trommels en trompetten verschijnt en wordt bejubeld, zijn huwelijk raakt op een dood spoor, en zijn vroegere geliefde pleegt zelfmoord. Brouwers gaat wonen in het door bossen omgeven huize Krekelbos.
Brouwers besluit te schrijven over wat hem het meest bezighoudt, de zelfmoord van zijn geliefde: 'Laat mij even piekeren over de vorm waarin ik dit zal doen, dat het een fragment worde van mijn eigen papieren gedenkteken'. Fragment na fragment schrijft hij in diverse schriftjes en kladblokken en bereidt zo enkele van zijn grootste werken voor: Zonsopgangen boven zee en De Exelse testamenten. In het midden van de reis door mijn leven is de eerste publicatie in boekvorm van dit oermanuscript, en is van een toelichting voorzien door de schrijver zelf.
In het midden van de reis door mijn leven bevat onder andere de volledige De Exelse testamenten, waarin Jeroen Brouwers zijn oermanuscript gestalte gaf. Het verhaal diende als basis voor latere bewerkingen. Deze oertekst wordt behalve door de schrijver zelf ook toegelicht door Johan Vandenbroucke. Daarnaast bevat deze uitgave vele niet eerder gepubliceerde biografische gegevens, documenten en foto's.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2006
ISBN: 90-450-1596-X
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2006
ISBN: 90-450-1596-X
Uitgever: Atlas
In memoriam Patris
In memoriam Patris is de bijdrage van Jeroen Brouwers aan het vriendenboek voor Hans van Eijk, ter gelegenheid van twintig jaar In de Bonnefant, welke is uitgebracht in een oplage van 50 exemplaren.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1997
Uitgever: Statenhofpers
Eerste uitgave: 1997
Uitgever: Statenhofpers
Kilometer(s)
Kilometer(s) is een negen pagina's tellende bibliofiele uitgave en uitgebracht in een oplage van 75 exemplaren.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1996
Uitgever: Hinderickx & Winderickx
Eerste uitgave: 1996
Uitgever: Hinderickx & Winderickx
Mijn Vlaamse jaren
Jeroen Brouwers woonde van 1964 tot 1976 in België en was nauw betrokken bij het culturele leven in Vlaanderen. Hierover heeft hij veel geschreven: op vriendelijke, op ironische en op kwade toon, steeds zeer persoonlijk, even onbevooroordeeld als, ten slotte, zeer geïrriteerd en bitter teleurgesteld.
In kleine kring raakte Brouwers bekend om zijn vlijmscherp geschreven karakterportretten van enige Vlaamse auteurs (onder andere Jef Geeraerts en Hugues C. Pernath), in grotere kring om het polemisch geweld waarmee hij bepaalde Vlaamse literaire en culturele mythes als zodanig wist te ontmaskeren.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1978
ISBN: 90-295-0818-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1978
ISBN: 90-295-0818-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Miniatuur van wanhoop
De inhoud van deze ter gelegenheid van de 41ste verjaardag van Dorinde van Oort in 41 exemplaren uitgebrachte oplage, betreft een brief van Jeroen Brouwers aan Ton van Deel over het formuleren van één zin.
Zo schreef ik vandaag deze zin, die je ooit in “De Zondvloed” zult terugvinden:
Je kent dat gezicht niet en toch is het je vertrouwd.
Correctie:
Je kent dat gezicht niet, al is het je toch vertrouwd.
Correctie:
Je kent dat gezicht niet, maar het is je toch vertrouwd.
Correctie:
Je kent dat gezicht niet, maar toch is het je vertrouwd.
Correctie:
Al ken je dat gezicht niet, toch is het je vertrouwd.
Correctie:
Al ken je dat gezicht niet, het is je toch vertrouwd.
Uiteindelijk luidt de zin (voorlopig) opnieuw:
Je kent dat gezicht niet en toch is het je vertrouwd.
Ik heb nog gepiekerd of er een komma moest tussen “niet” en “en”. Voor zowel komma als niet-komma “viel iets te zeggen”.
Het formuleren van deze ene zin kostte mij precies drie kwartier. “De Zondvloed” telt op heden (ruw geschat, want moeilijk om meer precies te tellen): 440 bladzijden. Op al die bladzijden staan zinnen. Al die zinnen zijn het resultaat van oeverloos getob... Waarvoor?
- Jeroen Brouwers 18.V.1987
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1987
Uitgever: De Lange Afstand
Eerste uitgave: 1987
Uitgever: De Lange Afstand
Naakt in verblindend licht
Rede uitgesproken op 24 september 1993 te Antwerpen.
Naar aanleiding van de derde Louis Paul Boon-lezing op 24 september 1993, schreef Jeroen Brouwers deze hulde aan het leven en werk van Daniël Robberechts. Een nagenoeg vergeten schrijver van vooral dagboeken die probeerde de realiteit zo getrouw mogelijk vast te leggen en dit niets liever deed dan in de veilige haven van zijn eigen huis, ver weg van alle commotie en afleiding van het literaire wereldje waar hij weinig affiniteit voor voelde.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1993
ISBN: 90-361-9873-9
Uitgever: Tilburg University Press
Eerste uitgave: 1993
ISBN: 90-361-9873-9
Uitgever: Tilburg University Press
Oefeningen in nergens bij horen
'Een student van voor in de twintig, ronddwalend in nieuwe werelden van filosofie, literatuur en kunsten, de dingen inslorpend als een spons - maar voordat hij inzichtelijkheid en rijpheid had bereikt, was de bloei van het Weense intellectuele en culturele leven verlept en verscheen de zwarte regenboog tegen de lichtloze hemel. De boot gemist. De historische gebeurtenissen hebben Améry een wrede loer gedraaid.'
Dit melancholieke beeld van de jonge humanist Jean Améry (1912-1978) schetst Jeroen Brouwers in het begin van zijn essay. Hij volgt hem daarna op zijn weg door het interbellum en gedurende de ballingschap in België en het verblijf in Auschwitz, waar Améry Primo Levi ontmoet.
Aan de hand van de gebeurtenissen in het leven van Jean Améry en het gedachtegoed in zijn oeuvre, ontleedt Jeroen Brouwers de schrijver-filosoof. Hij leidt de lezer naar het onvermijdelijke einde van Améry: zelfmoord.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1995
ISBN: 90-254-1123-1
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 1995
ISBN: 90-254-1123-1
Uitgever: Atlas
Op de Middelburgse kermis
Op de Middelburgse kermis is een vier pagina's tellende bibliofiele uitgave ter ere van de zestigste verjaardag van Jan Keijser en uitgebracht in een oplage van 125 exemplaren. De tekst is afkomstig uit Kroniek van een karakter.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2000
Uitgever: Hinderickx & Winderickx
Eerste uitgave: 2000
Uitgever: Hinderickx & Winderickx
Rust roest
Rust roest is een uitgave ter gelegenheid van het 30-jarig schrijverschap van Jeroen Brouwers en uitgebracht in een oplage van 40 exemplaren.
Bevat bijdragen van Benno Barnard, Walter van de Broeck, T. van Deel, Cherry Duyns, Hans Roest, Peter Yvon de Vries en Julien Weverbergh.
* Rust roest is weliswaar niet van de hand van Jeroen Brouwers, maar leek mij wel een interessante toevoeging bij de opsomming van zijn werk.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1994
Uitgever: De Lange Afstand
Eerste uitgave: 1994
Uitgever: De Lange Afstand
Sire, er zijn geen Belgen
Sire, er zijn geen Belgen kan beschouwd worden als een 'cursus Vlaanderen'. Hoe komt het dat Nederlanders en Vlamingen elkaar niet begrijpen? Wat is er aan de hand met het Nederlands van de Vlamingen? Waarom hebben Vlamingen zon hekel aan Nederlanders en hoe komt het dat Nederland zo ongeïnteresseerd is in alles wat Vlaams is of met Vlaanderen in verband wordt gebracht?
Sire, er zijn geen Belgen is een uitgave van de Stichting CPNB ter gelegenheid van de Boekenweek 1988.
Steeds dezelfde zon
Herdenkingstoespraak gehouden op 4 mei 1994 in de Nieuwe Kerk van Amsterdam, geschreven op uitnodiging van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-295-0764-0
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-295-0764-0
Uitgever: De Arbeiderspers
Stoffer & blik
In het jaar van zijn literaire debuut, 1964, trad hij in dienst van de Brusselse uitgeverij Manteau, waarover de oprichtster, Angèle Manteau, tot 1970 de directie voerde.
Over deze periode van zeven jaar schreef Brouwers zijn herinneringen: opzienbarend, hilarisch, polemisch, nu en dan ontroerend. Bij gedeelten lijken deze geheugenrelazen op een zowel beklemmende als geestige roman.
'Geheugen, spreek!' zegt Brouwers Nabokov na. 'Er moeten nog wat memoires op papier voordat het licht voorgoed wordt uitgedraaid.'
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2004
ISBN: 90-450-0697-9
Uitgever: Atlas
Eerste uitgave: 2004
ISBN: 90-450-0697-9
Uitgever: Atlas
Twee verwoeste levens
Twee verwoeste levens beschrijft de levensloop en de dubbele zelfmoord van Elize Baart (1854-1879) en Bastiaan Korteweg (1849-1979).
De naam Elize Baart komt eenmaal, in een bijzin, voor in de grote studie over de zelfverkozen dood die Jeroen Brouwers tien jaar geleden publiceerde. Zij was afkomstig uit een gezin uit de kleine middenstand te Middelburg en werd geprotegeerd door Mina Krüseman. Noch als schrijfster (van o.a. de novelle 'Een oude jongejuffrouw'), noch als actrice (ze vertolkte de rol van Hanna in de oeropvoering van Multatuli's 'Vorstenschool') heeft ze blijvende indruk gemaakt.
Bastiaan Korteweg, met wie ze op 15 februari 1879 tegen de zin van zijn ouders trouwde, was de zoon van een advocaat en procureur die later rechter werd. Vanwege zijn liberale opvattingen werd zijn aanstelling als leraar wiskunde aan de KMA te Breda niet verlengd. Over deze zaak publiceerde hij in oktober 1876 een fel pamflet. Op 13 oktober 1879 beroofden zij zich gezamenlijk van het leven met behulp van vergif.
Brouwers heeft hun beider levensloop en de commotie die hun daad in het hele land veroorzaakte, aan de hand van een keur van documenten, waarvan een achttal geheel of gedeeltelijk afgebeeld is, beschreven.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1993
ISBN: 90-73978-16-5
Uitgever: Lubberhuizen
Eerste uitgave: 1993
ISBN: 90-73978-16-5
Uitgever: Lubberhuizen
Van rondeel tot chanson
Deze AO werd voor u geschreven door Jeroen Brouwers. Hij is in 1940 te Batavia geboren en woont sinds 1948 in Nederland. Sedert enige jaren werkzaam in de journalistiek. Eerst in Nijmegen, daarna in Amsterdam. Legt een bijzondere interesse voor muziek en literatuur aan de dag. In 1961 verscheen zijn boek Edith Piaf, lyrische straatmus.
Van rondeel tot chanson gaat over troubadours, schlagers en het songfestival.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1963
Uitgever: Stichting IVIO
Eerste uitgave: 1963
Uitgever: Stichting IVIO
Vlaamse leeuwen
Vlaamse leeuwen bevat kritische beschouwingen, polemieken, bewonderende uitspraken over Vlaamse schrijvers en laat zien hoe de verhouding tussen Brouwers en Vlaanderen in de loop van een kwart eeuw is veranderd.
Wordt hij in een van de eerste stukken een 'onbegrepen minnaar' genoemd, het boek eindigt met enkele toespraken die Brouwers hield bij de uitreiking van aan hem toegekende Vlaamse onderscheidingen wegens zijn verdiensten voor de Vlaamse cultuur in het algemeen en de Vlaamse letteren in het bijzonder.
Het boek biedt een overzicht van de Vlaamse literatuur, niet alleen over de periode waarin Brouwers zijn stukken schreef, maar ook over klassieke Vlaamse literaire reuzen.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-295-0767-5
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-295-0767-5
Uitgever: De Arbeiderspers
Wie begrijpt ooit wat?
Wie begrijpt ooit wat? is een verzameling 'Brouwersen': dat wil zeggen, uitspraken van Jeroen Brouwers over de schrijver, de literatuur, Nederland, België, culturele integratie; beledigingen, vaststellingen, de dood; met definities, vraagtekens, wetten en adviezen, alsof alles in het leven spreekwoordelijk is.
De polemiek wordt niet geschuwd:
'Psychiaters kletsen altijd maar raak als ze het over schrijvers en hun werk hebben.'
'Pedagogen: monsters van gebitten van krijt.'
'Iedere uitgever is jaloers op de schrijvers die hij uitgeeft: - hoe productiever de schrijvers zijn, hoe jaloerser de uitgever is.'
'Ik ben de bitterste vijand van halfslachtigheid, lafheid, gemakzucht, leugenachtigheid, beunhazerij en amateurisme, van onder anderen Reinjan Mulder dus, en dáárom polemiseer ik.'
Maar er is ook zelfspot:
'Echt gelukkig ben ik geweest toen ik niet wist dat ik het was: vóór mijn derde jaar...'
En niet te vergeten: veel over de liefde, de mogelijkheid en onmogelijkheid van liefde, geluk en ongeluk, en adviezen aan schrijvers:
'Een schrijver moet niet vanuit zijn emoties schrijven, maar proberen ze op te roepen.'
En uiteindelijk de berusting:
'Liefde, huwelijk en aanverwant gedoe is zo vrijblijvend geworden als zappen, het onderwijs is tot ver beneden labbekakkigheidsniveau gedaald, maar verder is alles als vanouds.'
Een literair naslagwerk, daarnaast een gids voor het werk van Brouwers, samengesteld door Gerd de Ley, die eerder verantwoordelijk was voor de succesvolle uitgave van Freek de Jonge: Zo zou ik nog wel uren kunnen doorgaan.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2001
ISBN: 90-6801-740-3
Uitgever: De Prom
Eerste uitgave: 2001
ISBN: 90-6801-740-3
Uitgever: De Prom
Zachtjes knetteren de letteren
Zachtjes knetteren de letteren is een monument voor de Nederlandse letterkundigen en schrijvers. Met rake, trefzekere en hilarische anekdoten over en door schrijvers creëerde Jeroen Brouwers niet alleen een uiterst onderhoudend en vermakelijk boek, maar houdt hij ook de herinnering levend aan de Nederlandse en Vlaamse literatuur in de twintigste eeuw.
De huisknecht van Couperus zegt een afspraak af: `Helaas mevrouw, mijnheer Couperus moet een vergissing gemaakt hebben. Ziet u, het is de tweede dinsdag van de maand en op de middag van de tweede dinsdag van iedere maand weent mijnheer Couperus.'
In kwaadheid met borden gooien? Gerrit Komrij reageert verbaasd. 'Doe ik nooit. In uitzinnige drift heb ik wel eens een handschoen op een kussen gesmeten.'
Recensie van 'De klop op de deur' door Ina Boudier-Bakker: `Niet opendoen.'
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1975
ISBN: 90-295-0821-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1975
ISBN: 90-295-0821-3
Uitgever: De Arbeiderspers
Zonder onderschriften
Zonder onderschriften is een door Jeroen Brouwers in 1969 geschreven hoorspel; het werd voor het eerst als luisterspel uitgezonden door de BRT in 1970 en in 1971 door de KRO. Als televisiespel werd het voor het eerst uitgezonden in 1976 door de BRT.
De tekst verscheen in 1980 als biliofiele uitgave met een oplage van 60 exemplaren.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1969/1980
ISBN: 90-295-0805-1
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1969/1980
ISBN: 90-295-0805-1
Uitgever: De Arbeiderspers
Feuilletons
Feuilletons
Dit eerste 'proefnummer' van wat een reeks analoog met Multatuli's ideeën moet worden, begint Brouwers met zijn voorstelling van het Utopia, vervolgens gaat hij langs het graf van Lodewijk van Deyssel en komt, via essays over onder andere Willem Elsschot, 'filosoof' Rudy Kousbroek en Horacio Quiroga, uiteindelijk uit bij een stuk over de haat van Amerika voor zijn geliefde sigaret.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-0919-9
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-0919-9
Uitgever: Noli Me Tangere
Extra edietzie
Dit tweede deel van Brouwers' Feuilletons draagt de naam Extra Edietzie en ontleent deze naam aan zijn ex-uitgever, Ronald Dietz, van De Arbeiderspers. Het nummer is volledig gewijd aan het minutieus ontleden van het fenomeen Dietz - 'die rijmt op niets' - om het dan met de grond gelijk te maken. Net als de onstuitbare vercommercialisering van de uitgeverijen en de literatuur in het algemeen waarvoor Dietz symbool staat.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-2351-5
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 1996
ISBN: 90-254-2351-5
Uitgever: Noli Me Tangere
Satans potlood
Het derde deel van Brouwers' Feuilletons bestaat uit drie delen. Het eerste deel "Homo Bulla; Aantekeningen over Necrofilie' gaat over de dood. Het verhaal waar deze bundel zijn titel aan ontleent gaat over een pater die Brouwers ooit les gegeven heeft en uiteindelijk de dood vond door zijn seksuele verlangens. Het tweede deel, 'Klootschieten' genaamd, is een afrekening met onder meer de Prins van Oranje, Adriaan van Dis en, opnieuw, Dietz. Het derde deel handelt uitsluitend over literatuur in al haar facetten en kreeg de naam '... Van dezelfde familie'.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1997
ISBN: 90-254-2246-2
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 1997
ISBN: 90-254-2246-2
Uitgever: Noli Me Tangere
Alles is iets
Het vierde deel van Brouwers' Feuilletons bestaat hoofdzakelijk uit een verzameling losse dagboekfragmenten aangevuld met brieven. Hierin geeft de schrijver kijk in zijn leven als schrijver en zijn opvattingen over literatuur, het leven en alles wat maar interessant genoeg is om zijn aandacht te verdienen. Want, zoals Boon schreef: 'Ja, dat is iets, maar alles is iets'.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1998
ISBN: 90-254-2177-6
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 1998
ISBN: 90-254-2177-6
Uitgever: Noli Me Tangere
Terug thuis
Vijfde aflevering van Jeroen Brouwers' eenmanstijdschrift Feuilletons. Het hart van dit nummer bevat een aantal opstellen (deels recensies) over minder bekende Vlaamse auteurs als Ferdinand Victor Toussaint van Boelaere, Hugo Verriest, Wies Moens en Joris Vriamont. Daarnaast zijn er anekdotes, polemieken (o.a. tegen Maarten 't Hart) en herinneringen van de auteur aan zijn verblijf in Maastricht (waar zijn ouders een hotel beheerden), en aan zijn poging om acteur te worden.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1998
ISBN: 90-450-0124-1
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 1998
ISBN: 90-450-0124-1
Uitgever: Noli Me Tangere
Papieren levens
Deze zesde aflevering heet Papieren levens omdat hij geheel is gewijd aan 'de schrijverij'. Onder meer levert Brouwers enige stalen van het genre waarin hij als geen ander uitblinkt: het met veel kennis en empathie geschilderde schrijversportret. In het zowel melancholieke als ironische openingsverhaal van dit boek schemert zijn eigen portret door, zoals dit trouwens ook het geval is in sommige andere hier bijeengebrachte teksten.
Zeker als polemisch commentator inzake literaire aangelegenheden blijft Brouwers 'na de dood van Hermans en de vervroegde pensionering van Komrij' (dixit Martin van Amerongen) op een hoog en stevig voetstuk staan. Papieren levens eindigt dan ook met een vinnige uitval naar de schrijversonterende commerciële prijzencircussen.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2001
ISBN: 90-450-0841-6
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 2001
ISBN: 90-450-0841-6
Uitgever: Noli Me Tangere
De schemer daalt
Jeroen Brouwers heeft verschillende keren te kennen gegeven dat hij zich eigenlijk in de eerste plaats essayist voelt. De lijst van zijn essayistische publicaties is dan ook vele malen langer dan die van zijn romans en overig verhalend werk. Hij schrijft zoveel, dat hij er een eigen tijdschrift op na houdt, Feuilletons, waarvan dit aflevering zeven is.
In De schemer daalt onderneemt Brouwers een zwerftocht door zijn boekenkast, doet er ontdekkingen (over o.a. Menno ter Braak, Willem Frederik Hermans en Willem Elsschot) en verschaft hij een overvloed aan eigenzinnige, dikwijls geestig commentaar, niet in de laatste plaats over zichzelf.
Ook dit nieuwe boek bevat weer een aantal schrijversportretten 'waar Brouwers het unieke patent op heeft' (Max Pam in HP/de Tijd). En ook nu weer polemiseert Brouwers er duchtig op los: 'Na de dood van Willem Frederik Hermans is hij de enige Nederlandse polemist van formaat' (Jacob Moerman in de Drentse Courant). Dezelfde schreef: 'Wat mij betreft mag deze reeks van eenmanstijdschriften nu al in de literatuurgeschiedenisboeken worden opgenomen.'
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2005
ISBN: 90-450-1262-6
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 2005
ISBN: 90-450-1262-6
Uitgever: Noli Me Tangere
Sisyphus' bakens
Is de Prijs der Nederlandse Letteren van de Nederlandse Taalunie werkelijk de meest prestigieuze onderscheiding in het Nederlands taalgebied? Jeroen Brouwers, die deze prijs in 2007 te beurt viel, toont aan van niet. Het aan deze zogenaamde 'Nobelprijs der Lage Landen' verbonden geldbedrag van 16.000 euro blijft ver achter bij dat van andere Nederlandse en Vlaamse prijzen. Brouwers weigerde de prijs en legt in dit 'vloekschrift' uit waarom.
Zijn teleurstelling gold niet uitsluitend het keutelige geldbedrag van 16.000 euro, dat in geen drie decennia bleek te zijn verhoogd, er was meer dat zijn verontwaardiging en woede opwekte, een boosheid van vele jaren, gegroeid tijdens zijn hele literaire loopbaan. Wat verdient een schrijver eigenlijk, waarom wordt de aanleveraar van de handelswaar (het boek) afgescheept met het geringste percentage van de opbrengst?
Wat heeft het literatuurvijandige Nederlandse en Belgische koningshuis met deze 'flutprijs' te maken, vraagt de republikein, democraat, anti-monarchist Brouwers zich af. Wat voert die taalunie eigenlijk uit en wat stelt Plasterk voor als minister van Cultuur?
In het persbericht over de toekenning van de prijs werd Brouwers geprezen omdat hij 'in de naoorlogse Nederlandstalige literatuur bakens heeft uitgezet en verzet'. Toen zijn ergernissen rondom deze onderscheiding zich tot een berg hadden opgehoopt, vond de schrijver dat hij maar weer eens wat bakens moest uit- of verzetten en begon ze met de moed der wanhoop tegen die steile berg omhoog te sjorren. Vruchteloos zoals Sisyphus?
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 2009
ISBN: 978-90-450-1489-0
Uitgever: Noli Me Tangere
Eerste uitgave: 2009
ISBN: 978-90-450-1489-0
Uitgever: Noli Me Tangere
Hélène Swarth
Hélène Swarth; haar huwelijk met Frits Lapidoth, 1894-1910
Hélène Swarth overleed te Velp op vrijdag 20 juni 1941 in de ouderdom van eenentachtig jaar. Iedereen dacht dat ze al geruime tijd dood was. De dagbladen kwamen met in memoriams. Ze waren bijna allemaal eender en uit hetzelfde handboek overgeschreven. Hélène Swarth, een gevierd dichteres uit de beweging van Tachtig, was een literaire legende geworden. Tot vervelens toe heette ze in diverse in memoriams weer 'het zingende hart van onze letterkunde'. Ook 'de tederste harpspeler' deed het ineens weer aardig. Twee jaar na haar dood verscheen voor het laatst een bundel verzen van Hélène Swarth: Sorella. Het was 1943 en oorlog en men had wel wat anders aan zijn hoofd. En toch: Hélène Swarth heeft wel degelijk een aantal van de mooiste liefdesgedichten uit onze literatuur op haar naam staan.
Jeroen Brouwers is sedert zijn Vlaamse jaren bezig geweest biografisch materiaal over deze Hélène Swarth - ongetwijfeld een uniek geval in onze letteren - te verzamelen. De biografie die hij over haar opzette bleek vooral zo ingewikkeld en tijdrovend omdat Hélène Swarth drie met zekerheid aanwijsbare liefdes heeft gehad, waarvan de protagonisten alle drie, net zoals zij zelf, ten nauwste met het literaire bedrijf van haar tijd waren verstrengeld. De biograaf zag zich daardoor voor de verplichting geplaatst vier literaire levens uit de vergetelheid te rukken.
Omdat Hélène Swarth met haar derde geliefde, Frits Lapidoth, zestien jaar getrouwd is geweest en omdat zijn invloed in aanzienlijke mate het leven van Hélène Swarth ook ná hun scheiding is blijven bepalen, koos Jeroen Brouwers voor deze relatie als brandpunt in zijn monografie. Het boek behandelt dus in hoofdzaak het huwelijk van Hélène Swarth met de merkwaardige Frits Lapidoth, een schrijver, journalist en literaire mandarijn wiens leven en invloed even curieus als kleurrijk waren.
Frits Lapidoth moet zeker tien jaar met respect en toewijding van de dichteres hebben gehouden. Hij heeft haar zelfs toegezongen zoals zij op hem het ene vervoerde vers na het andere schreef. Toch werd het huwelijk al in 1910 ontbonden. Het was ten slotte ondraaglijk geworden. Aan Hans Roest, die belangrijk materiaal voor Jeroen Brouwers aandroeg, bekende de dichteres op hoge leeftijd: 'Lapidoth was niet alleen ontrouw maar dat op een beschamende en grievende wijze'. Het moet een gewoonte van Lapidoth zijn geweest dat hij zijn nieuwe veroveringen zonder scrupules mee naar huis bracht om zich in een kamer, grenzend aan die waarin zijn echtgenote zich bevond, aan het liefdesbedrijf over te geven - daarna vertelde hij haar hoe het was geweest...
Over haar leven, over haar werk, vooral met betrekking tot Frits Lapidoth heeft Jeroen Brouwers deze fascinerende monografie neergezet, een boek dat tevens een verrassende doorkijk geeft in minder bekende territoren van onze literatuurgeschiedenis.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1985
ISBN: 90-295-0750-0
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1985
ISBN: 90-295-0750-0
Uitgever: De Arbeiderspers
De schemerlamp van Hélène Swarth
Biografisch essay over de nadagen van de Nederlandse dichteres Hélène Swarth (1859-1941).
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1987
ISBN: 90-70630-19-2
Uitgever: Nijsen
Eerste uitgave: 1987
ISBN: 90-70630-19-2
Uitgever: Nijsen
Kladboeken
Kladboek - Polemieken, Opstellen, Herinneringen
Dit kladboek is het memoriaal van één jaar uit het leven van een schrijver, die van zichzelf zegt het te betreuren dat hij vergeet te leven, zozeer neemt 'literatuur' hem in beslag: hij leidt een papieren bestaan, 'literatuur vervaardigend van alles waarmee hij te maken krijgt en vooral van hemzelf'.
Het jaar waarvan sprake is, loopt van de herfst van 1977 tot de herfst van 1978 en stond in het teken van de twee elementen waaruit dit kladboek is samengesteld: polemiek en herdenking.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1979
ISBN: 90-295-0816-7
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1979
ISBN: 90-295-0816-7
Uitgever: De Arbeiderspers
De bierkaai
Dit kladboek is opgedeeld in vier delen. Het eerste deel 'Standbeelden' bevat portretten van bekende en minder bekende Nederlandstalige schrijvers. Het tweede deel 'De slagboom' behandelt de integratie van Noord en Zuid (d.i. Nederland en België) en vooral de illusie die dit blijkt te zijn.
Het derde deel rekent af met de redactie van De Revisor en de 'jongetjesliteratuur' van de jaren '70 en draagt de naam 'Hedendaagse letteren'. Het vierde en laatste deel bestaat uit één enkel verhaal namelijk 'Voorjaarsmoeheid' en dat verhaal wordt geklasseerd onder 'Nostalgie en Jeugdsentiment'.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1980
ISBN: 90-295-0808-6
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1980
ISBN: 90-295-0808-6
Uitgever: De Arbeiderspers
Het vliegenboek
Het derde plakboek kreeg de naam Het vliegenboek naar het allesomvattende boek inzake de vlieg dat de hoofdpersoon in De zondvloed wilde schrijven.
Naast de schrijversportretten van onder andere Vsevolod Garsjin, Osamu Dazai, Harry Crosby en Richard Minne zijn ook de eerder slechts in bibliofiele uitgave verschenen werkjes als Sire, er zijn geen Belgen, Es ergo sum (over Harry Mulisch) en Het tuurtouw: ter herinnering aan Geert van Oorschot, in deze essaybundel opgenomen.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1991
ISBN: 90-295-0758-6
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1991
ISBN: 90-295-0758-6
Uitgever: De Arbeiderspers
Het circus der eenzaamheid
Het circus der eenzaamheid is het vierde kladboek van Jeroen Brouwers en bevat wederom een verzameling van biografisch en autobiografisch proza naast essays en recensies.
De (literaire) zelfmoord neemt opnieuw een belangrijke plaats in; zo zijn er onder meer stukken over Daniël Robberechts, Adriaan Venema en André Baillon. In het slotstuk 'Uit het hiernamaals' polemiseert Brouwers weer als vanouds, dit keer tegen 'Het Oost-Indisch Kampsyndroom' van Rudy Kousbroek.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-295-0763-2
Uitgever: De Arbeiderspers
Eerste uitgave: 1994
ISBN: 90-295-0763-2
Uitgever: De Arbeiderspers
Kroniek van een karakter
De Achterhoek
Uit een oogst van bijna 1000 brieven stelde Brouwers een tweedelige mozaïek van teksten samen. Opzienbarende geschriften, en Brouwers' eigenzinnige commentaren over tal van toestanden in de carrousel der Nederlandstalige letteren.
In dit eerste deel van het brevarium dat de titel Kroniek van een karakter meekreeg, bundelde Jeroen Brouwers de brieven die hij, vanaf zijn terugkeer naar Nederland tot het jaar van de dood van zijn moeder en beginnend succes, schreef aan vrienden en vijanden vanuit zijn woonplaats in de Achterhoek.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1986
ISBN: 90-5067-016-4
Uitgever: Hadewijch
Eerste uitgave: 1986
ISBN: 90-5067-016-4
Uitgever: Hadewijch
De oude Faust
Uit een oogst van bijna 1000 brieven stelde Brouwers een tweedelige mozaïek van teksten samen. Opzienbarende geschriften, en Brouwers' eigenzinnige commentaren over tal van toestanden in de carrousel der Nederlandstalige letteren.
In dit tweede deel zijn brieven van Jeroen Brouwers uit de periode 1982-1986 opgenomen met brieven aan onder meer Maarten 't Hart, Tom van Deel, Jaap Goedegebuure, Angèle Manteau en Gerrit Komrij.
Schrijver: Jeroen Brouwers
Eerste uitgave: 1987
ISBN: 90-5067-025-3
Uitgever: Hadewijch
Eerste uitgave: 1987
ISBN: 90-5067-025-3
Uitgever: Hadewijch