Boeken van Marieke Lucas Rijneveld

De avond is ongemak is het schrijnende verhaal van een gereformeerd boerengezin dat wordt getroffen door de dood van een kind. Door de ogen van Jas, die zich ophoudt in het niemandsland tussen kindertijd en volwassenheid, zien we hoe de familieleden elk op hun eigen manier omgaan met het verlies. Vader en moeder zijn volledig verlamd door verdriet en zien niet hoe Jas en haar zusje Hanna en haar broer Obbe ondertussen langzaam ontsporen.

De avond is ongemak is een verbluffend romandebuut dat is doortrokken van seksualiteit, geloof en de smerigheid van het bestaan.

Over hoe Sigi F. zestien jaar geleden bij de raven in Nimmermeer belandde bestaan verschillende verhalen. Moederraaf zegt dat hij als vondeling voor de deur werd gelegd, een mensenkind van nog geen twee weken. Vaderraaf beweert dat ze Sigi F. ‘bedacht’ hebben, dat je soms zo sterk naar iets kunt verlangen of op iets kunt hopen dat het er ineens is.

Het verdriet van Sigi F. is een sprankelende en intrigerende vertelling over anders zijn of het verlangen daarnaar. Vol geestige en geestrijke conversaties met de moederraaf die zichzelf literatuurliefhebber, filmkenner en kunstcriticus noemt en vaderraaf die een Freudiaanse psychoanalyticus is, laat Marieke Lucas Rijneveld zich van een heel andere kant zien dan we van hem gewend zijn, met een roman die desondanks koortsachtig onder de huid kruipt.

Mijn lieve gunsteling is het verhaal van de veearts en zijn ‘uitverkorene’, de dochter van een boer.

Tijdens een hete zomer zoeken ze toenadering tot elkaar omdat ze willen ontsnappen aan de grilligheid en de leemten van het plattelandsleven en omdat ze willen ontkomen aan wat er in hen gezaaid is. Gedurende die zomer ontwikkelen ze een obsessieve fascinatie voor elkaar.

De beklemmende bekentenis Mijn lieve gunsteling is een hartverscheurend en tegelijk angstaanjagend verhaal over verlies, verboden liefde, eenzaamheid en identiteit.

Je zou kunnen zeggen dat Fantoommerrie verder gaat waar Kalfsvlies ophield, maar dat suggereert dat we met een vervolg te maken hebben, en dat is niet zo. Deze bundel is een nieuwe verkenning in het universum van Rijneveld, dat paradoxaal genoeg aan de ene kant compleet onnavolgbaar is, maar aan de andere kant ook onmiddellijk herkenbaar en altijd eigen.

Over een oma die onsterfelijk had moeten zijn, het noodlottig einde van een onvoorzichtige kat, over dromen natuurlijk: mooie en lelijke, over bidden om speelgoed, de zithouding van de schrijver - en over voorleesvaders, die lastige vragen krijgen: 'Waar komen kinderen vandaan als ouders nooit kussen?'

Fantoommerrie is een dichtbundel om in te verdwalen, en dan te besluiten om er te blijven.

Omdat ze mensen heeft gekend die geen stofwolk veroorzaken maar eruit bestaan...

Marieke Rijneveld zoekt in haar gedichten de ruimte van een weiland of de zee - maar ook die van een flat of dodemanshoek. Alles krijgt de breedte van haar dichterlijke blikveld, en zo krijgen de gewoonste dingen de ongewoonste proporties.

De grote thema’s zijn aanwezig in de kleine woorden, en de beeldenrijkdom waarmee fantasie en werkelijkheid elkaar raken zorgt dat haar gedichten niet zijn te vangen. Wat grappig is wordt tragisch, wat stilstaat begint te bewegen, wat onzichtbaar is valt je onverhoeds aan. Dingen, dieren of mensen zijn soms ver weg of ze staan juist dichtbij, een soort kringloop van de weide blik.

De poëzie van Rijneveld is aards en gegrond maar haar stijl laat altijd de mogelijkheid open dat je iets heel anders hebt gelezen dan je dacht. Kalfsvlies is een avontuur.

Met zijn dichtbundel Komijnsplitsers zet Marieke Lucas Rijneveld opnieuw een grote stap in zijn dichterschap. In acht afdelingen onderzoekt Rijneveld wat het betekent om te wonen: in een huis, in jezelf en in verhoudingen tot anderen. Wie of wat heb je nodig om een compleet mens te zijn?

In een van de gedichten wordt verhaald over het verlangen één ruimte te zijn; iemand zoekt een brandtrap uit deze dag, trekt in plaats van een grijs vest een jongen aan. De vrees om iemand te worden die de ander niet kan hebben - ‘om de verkeerde mens om je beenderen te vormen’ - vormt het grootste gevaar voor het maar al te herkenbare en hoopvolle verlangen naar groei. In een taal die naar adem hapt en het zweet van het voorhoofd veegt, staat Komijnsplitsers als een huis.

Marieke Lucas Rijneveld dook diep in de natuurpoëzie. Hij kwam boven met de mooiste gedichten over het ons omringende natuurschoon, maar ook met onheilspellende verzen. Want niets is zo bedreigend voor de natuur als de mens die vergeten is dat hij daar zelf onderdeel van uitmaakt.

Rijneveld levert een bijzonder frisse en eigentijdse bloemlezing af, die zich laat lezen als lofzang op de natuur en als poëtische wake-upcall voor een nederiger omgang met diezelfde natuur.

Over het verlangen naar een engelachtig lichaam en de kwaal van levensvragen.

* Een hoofd vol maakbaarheid is een deel uit de serie Kakkerlakjes. Kakkerlakjes zijn rijk geïllustreerde boekjes gevuld met korte verhalen, gedichten, rijmpjes en recepten. Elk Kakkerlakje telt 16 pagina’s, groot genoeg om lang van te genieten, klein genoeg om te versturen.

Basisschool De Regenboog in Nieuwendijk is aan vervanging toe en moet gesloopt worden. Maar omdat er zich in het leegstaande pand een kolonie zeldzame vleermuizen heeft gevestigd, kan de sloop geen doorgang vinden. Marieke Lucas Rijneveld bezoekt de school om er afscheid te nemen en herinneringen op te halen.

De dierbaarste herinneringen aan het veilige ‘warmtefort’ gaan uit naar zijn ‘eerste liefde’, juf Christa uit groep 1. De geur van puntenslijpsel, magnesium in het gymlokaal, de schoolplaten van M.A. Koekkoek, ze roepen een beeld op van een gelukzalige schooltijd en grote liefde voor de juffen en meesters en hun belangrijke taak in het leven van iedereen.

In Het warmtefort neemt Marieke Lucas Rijneveld de lezer via hartverwarmende herinneringen mee naar de gelukzalige tijd van de basisschool waarin een belangrijke rol voor de juffen en meesters is weggelegd.

* Boekenweekessay 2022.

Uitgave in de serie Six Minute Stories van zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid.