Boeken van Jon Fosse

Een man rijdt in zijn auto zonder te weten waar hij heen gaat. Hij slaat afwisselend linksaf en rechtsaf en komt ten slotte in een bos op een weg met diepe sporen. Hij stopt pas als de auto vast komt te zitten in de modder en niet meer voor- of achteruit kan.

Het begint te sneeuwen, het wordt donker en koud, maar in plaats van hulp te halen, loopt de man een pad in het bos af - ook al is het zo donker geworden dat hij tussen de bomen nauwelijks iets meer kan zien; ook al weet hij dat het dwaas is om te doen.

Ieder dag gaat de visser Johannes naar het haventje om naar zijn boot te kijken. Zijn vrouw is al enige tijd dood. Op een ochtend wordt hij wakker, en iets is er veranderd. Is het het licht, dat door het raam naar binnen valt?

In de haven ontmoet hij zijn gestorven vriend Peter en samen varen ze uit. Op die tocht beleeft Johannes de belangrijkste momenten van zijn leven opnieuw, zijn ongelukkige eerste liefde, daarna de ontmoeting met zijn vrouw. Bij terugkomst in de haven ziet hij tot zijn vreugde dat zij op hem wacht. Samen gaan ze naar huis. Het is alsof een lang gekoesterd verlangen wordt ingelost.

In een kristalheldere en bedrieglijk eenvoudige stijl vertelt Jon Fosse een opgewekt en troostrijk verhaal over het leven en sterven van een eenvoudige man die een hard maar vol leven heeft geleid.

'We hebben geen plek om te wonen', zei Alida. 'En het is laat in de herfst, het is donker en koud, en we moeten toch ergens wonen', zei zij en toen bleven ze daar staan zonder iets te zeggen.

Twee jonge mensen, Asle en zijn geliefde Alida, dwalen door een Noors kustplaatsje. Het is laat in de herfst, het is koud, en Alida is hoogzwanger. Nergens krijgen ze onderdak en hun vertwijfeling wordt steeds groter. Ze denken terug aan betere tijden, toen ze elkaar leerden kennen en bij de eerste aanblik wisten dat ze voor elkaar waren voorbestemd, maar er zijn ook herinneringen aan treurige en donkere ogenblikken.

De melancholische geschiedenis van Asle en Alida komt tot leven door de melodieuze eenvoud van de taal. Slapeloos lezen is een belevenis zonder weerga. Men kan zich niet onttrekken aan de suggestiviteit van Fosse's proza, de bijbelse kracht ervan.

Melancholie I beschrijft een dag uit het leven van landschapsschilder Lars Hertervig (1830-1902), die uitgroeide tot een van de meest gerenommeerde schilders van Noorwegen.

Lars Hertervig, student aan de kunstacademie in Düsseldorf, is verlamd door zorgen over zijn talent en wordt overweldigd door de liefde voor de dochter van zijn hospita, Helene Winckelmann. Jon Fosse neemt de lezer in zijn kenmerkende muzikale taal diep mee in het fragiele bewustzijn van de schilder en de gebeurtenissen van één dag die zijn mentale instorting veroorzaken.

In het tweede deel van de roman bevindt Hertervig zich in het gesticht Gaustad, waar hij een ontsnapping beraamt om weer te kunnen schilderen en om terug te keren naar zijn geliefde Helene.

Melancholie II speelt zich af in 1902, daags na de dood van Lars Hertervig. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van zijn fictieve zus, Oline, die haar leven voortzet in de afwezigheid van haar geliefde, excentrieke broer. Ze herinnert zich hun jeugd met een dominante vader en haar fanatiek schilderende broer, die altijd aan het vechten was tegen de gedachte dat hij niet deugde, zowel als kunstenaar en als mens.

De hoofdpersoon en verteller, Asle, is een schilder, een weduwnaar, woonachtig in het huis in Dylgja, waar hij samenwoonde met zijn vrouw Ales. Hij woont alleen, zijn enige vrienden zijn buurman Åsleik, een vrijgezel en een traditionele Noorse vissersboer, en Beyer, een galeriehouder die in Bjørgvin woont, een paar uur rijden ten zuiden van Dylgja.

In Bjørgvin woont nog een Asle, ook schilder. Hij en de verteller zijn dubbelgangers - twee versies van dezelfde persoon, twee versies van hetzelfde leven. De ontmoeting tussen de twee is een brandpunt van dit fictieve universum.

Het leven van de hoofdpersoon wordt verteld in flashbacks, net als het grootste deel van het leven van zijn naamgenoot. Maar het past allemaal in elkaar, omdat de twee er eigenlijk één zijn. De belangrijkste gebeurtenissen van de roman vinden plaats binnen een paar dagen in december, rond Kerstmis, en omvatten diepgaande vragen over onze menselijke omstandigheden, over ons leven, onze relaties en onze overtuigingen.

Asle is een ouder wordende schilder en weduwnaar die alleen woont aan de zuidwestkust van Noorwegen. Zijn enige vrienden zijn zijn buurman, Åsleik, een traditionele vissersboer, en Beyer, een galeriehouder die in de stad woont. Daar, in Bjørgvin, woont een andere Asle, ook een schilder maar eenzaam en gedronken door alcohol. Asle en Asle zijn dubbelgangers - twee versies van dezelfde persoon, twee versies van hetzelfde leven, die allebei worstelen met existentiële vragen.

In Ik is een ander ontmoeten de twee Asles elkaar voor het eerst in hun jeugd. Ze lijken vreemd op elkaar, kleden zich identiek en willen allebei schilders worden. Op de kunstacademie in Bjørgvin ontmoet Asle zijn toekomstige vrouw, Ales, en wordt hij verliefd.

Kerstmis nadert. Asle wil niet meer schilderen en besluit alles wat hij nog van zijn werk heeft af te leveren aan zijn galeriehouder Beyer. Het is tijd om te stoppen. Tegelijkertijd kan hij de gedachten aan zijn naamgenoot en dubbelganger die in het ziekenhuis in de stad ligt niet loslaten. Zo blijft Asle het verhaal van ‘de andere’ Asle ontrafelen - een soort verwrongen spiegelbeeld van zichzelf.

Op kerstavond varen Asle en de hond Bragi met buurman Åsleik naar diens zus, Guro. Ondertussen volgen we de levens van de twee Asles als jongere volwassenen in flashbacks: de verteller ontmoet zijn levenslange liefde, Ales; sluit zich aan bij de katholieke kerk; gaat exposeren bij Beyer. Na een tijdje verlaten Asle en Ales de stad en verhuizen naar het huis in Dylgja. De andere Asle trouwt ook, maar zijn huwelijk eindigt met een snikkende bruid en wordt kort daarna gevolgd door een pijnlijke breuk.