Boeken van Michel Houellebecq

Jed Martin, beeldend kunstenaar, wordt rijk en beroemd tegen wil en dank. Eenzame kerstdiners met een levensmoeë vader, een serene liefde met de beeldschone Russische Olga, een soort vriendschap met de ietwat vreemde schrijver Michel Houellebecq, een gruwelijke moord die Martin helpt oplossen. En dan de kalmte aan het einde van zijn leven, wanneer hij alleen nog gefluister voortbrengt.

Met deze onverwacht subtiele roman over leven en dood heeft Michel Houellebecq zichzelf op een fenomenale manier vernieuwd.

Een jonge, depressieve werknemer van een softwarebedrijf krijgt de opdracht een reeks cursussen te verzorgen in de provincie. Met tegenzin kwijt hij zich van zijn taak, daarbij geholpen door een dynamische collega, Raphaël Tisserand, die één groot probleem heeft: hij is onaantrekkelijk en kan niet aan de vrouw komen. Hij probeert het uit alle macht, maar uiteindelijk is hij de volslagen wanhoop nabij.

Werk en seks vormen samen het terrein van de strijd die wij allen voortdurend leveren om onszelf te verwezenlijken. In zijn karakteristieke ongepolijste stijl laat Houellebecq op scherpzinnige en humoristische wijze zien wat de gevolgen zijn wanneer de mens zichzelf tot handelswaar reduceert.

Elementaire deeltjes is het verhaal van de twee halfbroers Bruno en Michel, kinderen van eenzelfde moeder, die half verweesd los van elkaar opgroeien en elkaar pas later leren kennen.

De in zijn schooltijd gekwelde Bruno ontwikkelt zich tot een ziekelijk aan seks verslaafde genotzoeker. De eenzame ziel Michel groeit uit tot een briljant moleculair bioloog, wiens onderzoekingen uiteindelijk zullen leiden tot de vervanging van de mens door een nieuwe, niet-individualistische soort.

De levenswegen van de twee broers zijn exemplarisch voor het morele bankroet van de liberale westerse samenleving, waarvan Houellebecq op visionaire wijze het einde aankondigt.

Een professor aan de Sorbonne ziet zijn land in 2022 aan de vooravond van de presidentsverkiezingen steeds verder polariseren: een burgeroorlog lijkt onvermijdelijk. De traditionele partijen zijn uitgespeeld, de strijd gaat tussen het Front National en de Moslimbroederschap. Op de valreep doet een van de leiders een politieke meesterzet.

Met Onderworpen is Michel Houellebecq helemaal terug als Frankrijks grootste provocateur. Hij schrijft altijd op de huid van de tijd, maar nooit eerder schreef hij zo'n politieke roman, eindigend met een verrassend majeurakkoord.

‘Mijn overtuigingen zijn beperkt, maar wel intens. Ik geloof in de mogelijkheden van het speciale koninkrijk. Ik geloof in de liefde,’ schreef Michel Houellebecq onlangs.

De depressieve verteller van Serotonine zou het daar zonder voorbehoud mee eens zijn. Zijn verhaal vindt plaats in een Frankrijk dat zijn tradities aan het verkwanselen is, zijn steden ontdoet van hun charme en zijn platteland verwoest tot de volksopstand erop volgt. Hij vertelt over zijn leven als landbouwingenieur, zijn vriendschap met een boer van adel (een onvergetelijk personage - zijn dubbelganger in spiegelbeeld), over het falen van hun jeugdige idealen, de misschien wel dwaze hoop een verloren vrouw terug te vinden.

Deze roman over de puinhopen van een wereld zonder goedheid, zonder solidariteit, met onbeheersbaar geworden veranderingen, is ook een roman over wroeging en spijt. ‘Niemand in het Westen zal nog gelukkig zijn.’

November 2026. De Franse presidentsverkiezingen komen er weer aan, de zittende president kan na zijn tweede termijn niet worden herkozen, dus het hele veld ligt open en extreemrechts maakt een goede kans. Dan verschijnt er op internet een onmogelijk realistische nepvideo waarin een van de voornaamste potentiële kandidaten wordt onthoofd.

Contactpersoon voor het onderzoek door de geheime dienst wordt topambtenaar Paul Raison, en over hem gaat dit boek: over zijn omgang met een grote terroristische dreiging, maar vooral ook over zijn privéleven, zijn relatie met zijn vrouw, zijn familie. Na bijna zeshonderd pagina’s blijven we verdwaasd achter.

Vernietigen is de achtste roman van Frankrijks onbetwiste sterschrijver, Michel Houellebecq. Hij pakt er naar eigen zeggen een motief in op dat hij in De kaart en het gebied niet naar tevredenheid had behandeld: wat als het leven gewoon doorgaat - tot het niet meer doorgaat? Nooit eerder heeft Houellebecq zo’n totale poging gedaan om dat leven in een boek te vatten, met zijn mooie en lelijke kanten, zijn vreugde en zijn pijn, zijn betekenis en zijn betekenisloosheid. Is dit zijn magnum opus?

Op het gebied van techno crazy afternoon-vakanties kan het eiland Lanzarote moeilijk concurreren met Corfu of Ibiza. Aan ecotoerisme of cultuurtoerisme hoef je er al helemaal niet te denken. Lanzarote wordt op zijn zachtst gezegd gekenmerkt door een maanlandschap - of zelfs een Marslandschap, volgens het reisbureau.

Wel kom je er interessante menselijke specimens tegen, bijvoorbeeld de niet-exclusieve Duitse lesbiennes Pam en Barbara - en dat is ongetwijfeld goed voor bijzondere combinaties. Zouden ze Rudi kunnen verleiden, een Luxemburgse inspecteur van politie die in het troosteloze Brussel woont? Of zal hij zich aansluiten bij een sekte die de regeneratie van de mensheid door buitenaardse wezens voorbereidt? En onze verteller, ten slotte, zal hij een geslaagde vakantieweek hebben?

Lanzarote maakt net als Platform en De mogelijkheid van een eiland deel uit van de ambitieuze romancyclus Midden in de wereld.

Een twaalfjarige jongen klimt in de bergen in een elektriciteitsmast, helemaal tot op het platform. De gapende leegte onder zijn voeten oefent een vreemde aantrekkingskracht op hem uit: zal hij springen?

Dertig jaar later moet hij terugdenken aan dat ene moment. Hij heeft de liefde van zijn leven gevonden en zijn eigen economische waarde opgeschroefd door een nieuwe vorm van toerisme te lanceren, maar hoe stabiel is geluk?

Met Platform houdt Michel Houellebecq de moderne westerse samenleving opnieuw een spiegel voor, waarin enkele minder aangename details van onze wereld van markt en strijd worden uitvergroot en vervormd.

Daniel is een succesvolle komiek: met bijtende humor legt hij de pijnlijke plekken van onze tijd bloot en verdient daarmee veel geld. Toch is hij niet gelukkig - of hooguit incidenteel.

Maar is dat een reden om de voorkeur te geven aan een volmaakt rimpelloos, onthecht leven, zoals zijn kunstmatige nazaat Daniel25 zich eeuwen later afvraagt? De Opperzuster zegt van wel, maar zij vergeet één ding: de mogelijkheid van een eiland.

Dit boek schetst een wrang toekomstbeeld. Het komt neer op de nietigverklaring van de mens als zodanig. Maar achter die sardonische buitenkant gaat meer nog dan in zijn vorige romans een noodroep om liefde schuil.

‘Achteraf heb ik de indruk dat ik dit boek geschreven heb als een soort van eerste roman,’ schrijft Michel Houellebecq in het later toegevoegde voorwoord bij zijn oerboek uit 1991 over de fantasyauteur H.P. Lovecraft. ‘Een roman met één personage (H.P. Lovecraft zelf); een roman met als spelregel dat alle vertelde feiten en alle geciteerde teksten moeten kloppen; maar desalniettemin een soort van roman.’

H.P. Lovecraft; Tegen de wereld, tegen het leven is daarmee een onmisbare sleutel tot Houellebecqs wereldbeeld en romanopvattingen, maar vooral ook een verbluffend krachtig debuut van een groot romancier.

Het oeuvre van Michel Houellebecq is doordrenkt van het gedachtegoed van Schopenhauer: ‘Geen romancier, geen moralist, geen dichter heeft me zozeer beïnvloed als Arthur Schopenhauer.’ Geïnspireerd door de Duitse brompotfilosoof laat hij geen moment onbenut om te laten zien hoe erbarmelijk het lot van de diersoort homo sapiens is.

De romancier vindt in de denkwereld van Schopenhauer een bevestiging van zijn basisintuïtie: begeerte is lijden. Globaal gezien vormt de wereld volgens Schopenhauer voor Houellebecq het meest indringende beeld van wat ons leven voorstelt en wat ons nog te wachten staat. In deze tekst, die lang ongepubliceerd bleef, licht hij een sluier op van een levenslange filosofische fascinatie.

Met een uitgebreid voorwoord van vertaler Martin de Haan.

Perlouses 3

Poëzie groeit op het massagraf der bedrogen verwachtingen; haar ware wortels bevinden zich echter in de hemel. Het valt dan ook te begrijpen dat ze niet bij machte is de mens met het leven te verzoenen. Wel kan ze een zwak maar duidelijk signaal afgeven aan hen die op het punt staan het bijltje erbij neer te gooien.

In een permanente, algehele oorlogssfeer bevindt de dichter zich in de frontlinie van alle levenden. Door zijn dagelijkse aanraking met het ondraaglijke zal hij worden blootgesteld aan de verleiding van de desertie, de euthanasie. Hij moet zich verzetten, de waardigheid verachten, bestaan tot hij erbij neervalt. Wie werkelijk wil overleven, moet eerst zien te overleven in beperkte zin. Houd moed.

De reeks Perlouses, waarin tot nu toe 24 deeltjes zijn verschenen, bevat korte verhalen en essays uit de Franse literatuur. De serie geeft de Nederlandstalige lezer de kans de crème de la crème van de Franse letteren in een geconcentreerde vorm tot zich te nemen. Elke vertaling gaat vergezeld van een kort nawoord. De reeks staat onder redactie van de vertalers Martin de Haan, Rokus Hofstede en Jan Pieter van der Sterre.

Twee schrijvers, twee publieke figuren, twee geliefde koppen van Jut. Michel Houellebecq en Bernard-Henri Lévy hebben weinig gemeen, behalve dat ene gegeven: ze zijn allebei 'tamelijk verachtelijke individuen'. Reden genoeg om elkaar per brief eens goed de maat te nemen.

De een heeft naam gemaakt als auteur van grimmige romans waarin de mens wordt neergezet als een wreed en egoïstisch dier. De ander is filosoof en reist de wereld rond als voorvechter van de mensenrechten.

Alleen al het feit dat deze twee mannen elkaar hebben gevonden in een correspondentie, mag zeer bijzonder heten. En ze sparen elkaar niet, hoe hoffelijk de toon ook blijft: persoonlijke herinneringen, levensbeschouwelijke stellingnamen, literaire voorkeuren, alles wordt stof voor een intrigerend steekspel. Voor het begrip van het werk van Houellebecq en Lévy is dit een fundamenteel boek. Veel brieven laten zich lezen als volwaardige essays.

* Geschreven door Michel Houellebecq en Bernard-Henri Lévy.

Frankrijks sterschrijver Michel Houellebecq is van ver gekomen. Het grote publiek leerde hem kennen toen hij in 1994 opzien baarde met zijn debuutroman De wereld als markt en strijd, maar op dat moment had hij al drie boeken op zijn naam staan: een dichtbundel, een essay over de fantasyauteur H.P Lovecraft en een poëtisch manifest met de titel Blijven leven. Met name de laatste twee zijn onmisbaar voor wie iets van de schrijver Houellebecq wil begrijpen: ze leggen de basis voor zijn latere werk en geven er reliëf aan.

In De koude revolutie verschijnen ze voor het eerst samen in één band, omlijst door een groot aantal kortere, deels nog niet eerder gepubliceerde teksten: van scheldkritieken ('Jacques Prevert is een lul') tot liefdesverklaringen, van filosofische beschouwingen tot dagboekachtige observaties.

De derde steunpilaar van de bundel is het lange essay 'J=Kunst in tijden van ontreddering', waarin Houellebecq een bijna boeddhistische onthechting lijkt te bepleiten: 'Ieder individu kan in zichzelf een soort koude revolutie teweegbrengen, door zich een moment lang buiten de informatief-publicitaire stroom te plaatsen.'

Het beschouwend werk van Michel Houellebecq is onmisbaar voor wie iets van de schrijver en zijn brisante romans wil begrijpen. In 2004 stelde Martin de Haan, Houellebecqs vaste vertaler, onder de titel De koude revolutie, Confrontaties en bespiegelingen een vuistdikke bundel samen waarin voor het eerst al zijn essays in één band werden verzameld. In het Frans bestond een dergelijke bundel niet, de schrijver had de losse stukken ook nooit goed bewaard, en in 2009 fungeerde De koude revolutie dus als inspiratiebron voor de eerste uitgebreide Franse bundeling.

Ruim tien jaar later, in 2020, bracht Houellebecq daarvan een fors uitgebreide nieuwe editie uit die hijzelf als definitief beschouwt: een goede aanleiding om ook de Nederlandse bundel bij te werken. Nader tot de ontreddering, De koude revolutie 2022 bevat 16 nieuwe teksten, inclusief een pleidooi tegen euthanasie dat niet in de Franse bundel staat. Ook zijn eerder los verschenen tekst over Schopenhauer is opgenomen. De teksten in dit boek vormen het denkkader van een explosief oeuvre.