Boeken van Christoph Ransmayr

Rondom de wereld in zeventig reizen. Overal ziet de Oostenrijkse schrijver Christoph Ransmayr iets wat zijn nieuwsgierigheid wekt en zijn verbeelding prikkelt: van de wegroestende Russische oorlogsvloot in de haven van Moermansk tot de tropische stranden van Sri Lanka, van het afgelegen muiterseiland Pitcairn in de Stille Oceaan tot de drukke winkelstraten van Mexico-Stad en een hectische vismarkt in Jemen.

'Ik zag...' - met deze woorden opent de verteller telkens een nieuwe onvergetelijke ervaring. Hij voert zijn lezers mee naar wonderlijke ontmoetingen met uiteenlopende mensen als een Britse vogelaar die de hele Chinese Muur afwandelt, een uitgehongerde jonge straatmuzikante voor een juweliersetalage, drie monniken in een grot in de Himalaya, de kinderen met wie hij vanuit de bosjes een bronstige jonge olifant bespiedt, de Amerikaanse miljonair wiens droom het is de Noordpool tot zijn golfbaan te maken, de waardin van de eenzaamste herberg ter wereld en de gepensioneerde onderwijzer die in zijn eentje het joodse kerkhof van een Tsjechisch stadje weet te behoeden voor vernietiging. Elk van deze zeventig reisverhalen is een opzichzelfstaand literair meesterwerkje.

Maar Ransmayr schreef niet zomaar het zoveelste reisboek: Atlas van een bange man is zowel een nietsontziend literair zelfportret als een even koene als adembenemende poging om de hele huidige wereld in woorden te vatten. Zoals vele landkaarten samen een atlas vormen, zo rijgen de afzonderlijke reizen zich in dit boek aaneen tot een indringende bespiegeling over leven en dood, over noodlot en geluk - tot een cartografie van de mensheid.

Met een schip vol mechanische wonderdieren en vergezeld door drie van zijn meest begaafde edelsmeden en instrumentmakers reist de Engelse meesterklokkenmaker Alister Cox naar het hof van de machtigste man ter wereld, Qiánlong, de keizer van China. Cox vertrekt om de dood van zijn dochtertje te boven te komen, een verlies dat zijn vrouw van hem heeft vervreemd.

Als eerste buitenlander ooit neemt hij zijn intrek in de Verboden Stad, waar hij getuige is van de pracht en praal én van de ongekende wreedheid van het hofleven. Alle schatten van zijn rijk stelt de keizer ter beschikking aan de vier Engelsen, om voor hem een reeks unieke en uitzonderlijke klokken te bouwen, die de verschillende snelheden van het verglijden van de tijd meetbaar maken: bij gelukkige mensen, bij kinderen, bij geliefden, bij mensen in doodsnood.

Cox en Qiánlong blijken veel gemeen te hebben: niet alleen dromen ze van het meten van de eeuwigheid en van het perpetuum mobile, maar Cox raakt ook volslagen in de ban van de lieftallige en onweerstaanbare An, de favoriete concubine van de Heer van de Tienduizend Jaren - een meisjesachtige schoonheid die hem zowel aan zijn vrouw als aan zijn dochter doet denken. Eén enkele verkeerde blik op haar kan de doodstraf betekenen. Zullen de vier Engelsen als miljonairs terugkeren naar huis of wacht hun de marteldood op het schavot?

Cox of het verglijden van de tijd is een kleurrijke en spannende roman over vergankelijkheid en geheimen, over de raadselachtige overeenkomsten tussen mensen uit volstrekt verschillende culturen, een roman die op schitterende wijze laat zien dat alleen verhalen de tijd kunnen bedwingen.

De laatste wereld, de grensverleggende roman van Christoph Ransmayr, vindt zijn oorsprong in het vuur. Het is eigenlijk maar een gewoon binnenbrandje, maar wat deze gebeurtenis zo onvergetelijk maakt is het feit dat het vuur is aangestoken door Ovidius Naso. Wat daar brandt is zijn belangrijkste werk, het manuscript van Metamorfosen. Als ook de laatste bladzijde door het vuur is verteerd, verlaat Ovidius Rome en gaat, verbannen door Keizer Augustus, op weg naar Tomi aan de Zwarte Zee, de grens van de beschaving. Niemand heeft hem ooit teruggezien.

Jaren later reist Cotta, een bewonderaar, naar Tomi om op zoek te gaan naar de dichter en het raadsel van het verbrande boek. Hij treft echter alleen de zwijgzame en achterdochtige bewoners van het verbanningsoord en is getuige van merkwaardige veranderingen die zich in de mensen en de omgeving voltrekken. Pas na verloop van tijd begint hij te begrijpen wie deze mensen zijn...

'Mijn vader heeft vijf mensen gedood.' Het is de eerste zin van De sluismeester: een pakkend boek over een wereld die op het punt staat in te storten, een verhaal van schuld en vergiffenis.

Een sloep gaat ten onder in de gevreesde watervallen van de Witte Rivier. Vijf mensen verdrinken. De man die de sluisdeuren beheert - in de dorpjes langs de oever bekend als de ‘sluismeester’ - heeft deze ramp niet weten te voorkomen. Wanneer de sluismeester een jaar later verdwijnt, begint zijn zoon te vermoeden dat dit geen ongeluk was. Is deze prikkelbare man, zo geobsedeerd met het verleden, een moordenaar geworden?

De zoektocht van de zoon naar de waarheid neemt hem mee naar voorbije dagen en zijn geliefde zuster. Zijn kennis over de ongelooflijke kracht van water is ongekend; net als zijn vader is hij waterbouwkundig ingenieur. Hij weet alles van de grootste rivieren op aarde, de bronnen van drinkwater en inmiddels zelfs wateroorlogen. Op zoek naar zijn vader reist hij door een Europees continent dat is versplinterd in een mozaïek van megalomane kleine staten.

In augustus 1873 ontdekte een Oostenrijks-Hongaarse Noordpoolexpeditie onder leiding van Carl Weyprecht en Julius Payer een tot dan toe onbekende archipel in de Poolzee na inmiddels twee poolnachten in het pakijs overwinterd te hebben. Het schip de Admiraal Tegethoff zit dan voorgoed vastgevroren in het ijs en de bemanning aanvaardt te voet de terugtocht naar Europa.

Ruim een eeuw later raakt Josef Mazzini, een tweeëndertigjarige Italiaan, zo gefascineerd door de nagelaten aantekeningen en logboeken van deze expeditie dat hij in zijn pogingen het onwaarschijnlijke en bizarre verloop van de expeditie te reconstrueren niet langer alleen met de archiefstukken genoegen neemt maar in 1981 zelf naar de Poolzee vertrekt. Mazzini verdwijnt spoorloos.

In De verschrikkingen van het ijs en de duisternis worden simultaan de avonturen van de bemanning van de Admiraal Tegethoff en Josef Mazzini verteld. De historische gebeurtenissen van de Weyprecht-Payerexpeditie zijn met de fictieve geschiedenis van Mazzini gecomponeerd tot een adembenemende roman.

De vliegende berg vertelt de geschiedenis van twee broers die tegen beter weten in op zoek gaan naar de laatste witte vlek op de kaart van de aarde: een pas ontdekte, reusachtige en nog niet eerder door mensen beklommen berg in het oosten van Tibet. Deze fysieke en filosofische zoektocht voert hen vanuit het zuidwesten van Ierland via Chinese nomadenstammen naar het belegerde land van Kham.

Het duistere en woeste karakter van extreme landschappen - in dit geval de Himalaya - is voor Christoph Ransmayr een dankbaar thema, aan de hand waarvan hij zijn verhaal vertelt over broederliefde, strijd en de onvermijdelijke dood: slechts één van de twee broers zal van de berg terugkeren.

Aan de rand van de beschaving vinden Ransmayrs personages zichzelf en dringen zij door tot in het diepste wezen van de werkelijkheid. De vliegende berg is de persoonlijkste roman van Ransmayr tot nu toe.

Morbus Kitahara, dat zijn titel ontleent aan een oogziekte die de blik vertroebelt, is een verontrustende vertelling die zich afspeelt in het Oostenrijk van vlak na de oorlog. Bering is een jonge smid in het gehucht Moor, dat tot 'boetegebied' is verklaard en bezet wordt door de overwinnaars.

Bering wordt de lijfwacht en chauffeur van de gehate Ambras, bijgenaamd 'de Hondekoning', die het concentratiekamp overleefde en nu opzichter is van de lokale steengroeve, waar bijna de hele bevolking van Moor werkzaam is - een steengroeve die sterk doet denken aan concentratiekamp Mauthausen.

De roman vertelt over de lotgevallen van Bering, Ambras en de smokkelaarster Lily, die in de desolate wereld een primitieve kameraadschap onderhouden.