Boeken van John Steinbeck

Nadat hij de zegen van zijn vader heeft ontvangen vertrekt Joseph Wayne vanaf de oostkust naar Californië. Bij aankomst stort hij zich op de ontginning van zijn land. Onder de grote eikenboom bouwt hij een huis. Joseph verbeeldt zich dat de geest van zijn vader in de boom woont.

Ook zijn broers komen naar de boerderij. Alles gaat voorspoedig, totdat het seizoen aanbreekt waarvoor hij altijd had gevreesd: de regen blijft uit. Zal Joseph ondanks de droogte trouw blijven aan zijn land? Ook als hij daarvoor een hoge prijs moet betalen?

Schokkend en controversieel was Steinbecks klassieke meesterwerk toen het in 1939 verscheen en Amerika met zijn eigen zelfkant confronteerde.

Tegen de achtergrond van het kurkdroge Oklahoma en het migrantenleven in Californië volgen we de familie Joad, die, net als duizenden andere kleine boeren en landarbeiders in de jaren dertig, gedwongen is naar het westen te vertrekken op zoek naar het beloofde land of in ieder geval naar werk. Hun verhaal is er een van valse hoop, onmogelijk verlangen en dromen die in duigen vallen.

Toch weet Steinbeck hun strijd zó intens menselijk, groots en met een geweldige morele visie te beschrijven, dat De druiven der gramschap een lofzang op het uithoudingsvermogen en de waardigheid van de menselijke geest is.

Een hopeloos verlangen kwelt Joe Saul; het verlangen naar een zoon. Hij weet niet dat hij die zijn jonge vrouw Mordeen nooit zal kunnen schenken. Mordeen die zielsveel van hem houdt, wil niets liever dan hem een kind geven, maar zij weet dat Joe Saul haar niet kan bevruchten. Door haar liefde gedreven, omdat zij zijn verdriet om het gemis van een kind niet langer kan aanzien, vraagt ze een andere man de zoon, die Joe Saul van haar wil hebben.

Een gegeven als dit kan alleen uitgewerkt worden door een zo groot schrijver als Steinbeck. De felle gloed is een menselijk drama met grote spanningen geworden, een drama van liefde, trots, vernedering en zelfopoffering.

Het zoontje van Kino, een arme parelvisser in Mexico, wordt gebeten door een schorpioen. Hij en zijn vrouw Juana hebben geen geld voor de dokter, maar Kino duikt een parel op, zo groot dat deze vondst hun leven voorgoed zal veranderen.

Al snel wordt in het dorp en daarbuiten bekend dat ze plotseling rijk zijn. Het gezin strijdt tegen vooroordelen, jaloezie, dieven en bedrog. Ze beginnen te vermoeden dat de parel hun geen geluk zal brengen. Als Juana op een avond besluit de parel terug in zee te gooien, loopt alles uit de hand. Hun leven verandert inderdaad, maar heel anders dan ze hadden gehoopt...

De rode pony bevat vier verhalen over het leven van Jody Tiflin, een jongen die met zijn familie op een ranch in Californië woont.

De rode pony bevat de volgende verhalen:

1. Het geschenk - The gift
2. De grote bergen - The great mountains
3. De belofte - The promise
4. De leider van het volk - The leader of the people

Een groepje mensen gaat in een oude bus op een reis, die niet zonder hindernissen verloopt. De bus krijgt panne. Het weer wordt steeds slechter en ten slotte blijven de passagiers steken in een vrijwel verlaten streek. Zij zijn gedwongen, met elkaar de nacht door te brengen in de hoop dat er de volgende ochtend hulp zal komen opdagen.

Het is een bont gezelschap en John Steinbeck maakt er een boeiend schilderij van, fel van kleur, knap van techniek en mannelijk van visie: de chauffeur die eigenlijk wel weg wil trekken naar Mexico, de puber Pukkel met zijn hopeloze liefdesverlangen, het dienstertje Norma dat zich heeft vastgebeten in haar verering voor Clark Gable, Camille die een triest bestaan leidt als stripteasedanseres. Doordat zij gedwongen bij elkaar blijven, gedragen de betrokkenen zich anders dan in normale omstandigheden: directer en tot op zekere hoogte primitiever.

De vliegenvanger is een roman van het verzet. De bewoners van een bezette stad maken hun onderdrukkers het leven zo zuur, dat die het gevoel krijgen vliegen te zijn die een vliegenvanger in de wacht hebben gesleept.

'Het zijn altijd de kuddemensen die de veldslagen winnen, maar de vrije mensen winnen de oorlogen.'

Een handvol goud, een van de weinige historische romans van Steinbeck, verhaalt de meeslepende levensgeschiedenis van de zeventiende-eeuwse warmbloedige vrijbuiter Sir Henry Morgan, die Jamaica tot een Engelse bezitting maakte en als dank voor zijn moedig optreden door de koning van Engeland in de adelstand werd verheven en benoemd tot luitenant-generaal van Jamaica.

Hoogtepunten in Morgans leven waren de verovering van de gouden stad Panama en zijn ontmoeting met de om haar schoonheid befaamde vrouw La Santa Roja...

Zoals zo vaak beschrijft John Steinbeck ook in Het beloofde land het leven in een eenvoudige gemeenschap en zoals zo vaak laat hij ook hierin zijn figuren zien in hun verbodenheid met de aarde, haar dieren en haar vruchtbaarheid.

Ditmaal verplaatst het verhaal ons naar de vruchtbare, groene weiden van het beloofde land, de 'pasturas del cielo'. Stuk voor stuk zet Steinbeck zijn mensen voor ons neer: Bert Monroe, achtervolgd door een vloek waaraan hij niet kan ontkomen; Katherine Shark, het mooie, domme meisje dat één moment van grootheid heeft; Helen, de rijke vrouw die een afschuwelijk geheim met zich meedraagt; Raymond Banks, die alleen maar leeft als de dood in de nabijheid is.

Het onrecht van de sterkste speelt in het milieu van de losse fruitplukkers in het westen van de Verenigde Staten. Met hun vrouwen en kinderen trekken deze mannen dáárheen, waar de oogst rijp is en zij dan een karig loon kunnen verdienen. Hoe groot zij ook in aantal zijn, altijd zijn zij overgeleverd aan de willekeur van de enkelen die eigen rijkdom en bezit voorop stellen en het heft stevig in handen hebben.

Ook strijdbare en idealistische figuren als Mac en Jim die een staking forceren, staan hier machteloos, hoe verbeten zij ook trachten het recht van de massa op een menswaardig bestaan te doen zegeveren over macht en corruptie. Jim bekoopt deze strijd met de dood - Mac, de harde man van de praktijk, zal het offer dat Jim bracht, uitbuiten om de verdrukten samen te smeden tot eens het doel bereikt zal zijn.

Een onvergetelijke uitbeelding van het gistende Amerika tijdens de crisisjaren, een bitter, eerlijk boek waarin Steinbecks liefde voor zijn medemens en zijn compassie met de vertrapten op ontroerende wijze tot uiting komen.

De Amerikaanse schrijver en Nobelprijswinnaar John Steinbeck werd op slag wereldberoemd toen hij in 1937 Of mice and men publiceerde. Nu is er een prachtige nieuwe vertaling van dat meesterwerk, door Peter Bergsma.

De hoofdpersonen George en de mentaal zwakke Lennie zijn onafscheidelijk. Als Lennie wordt beschuldigd van aanranding van een meisje moeten ze op zoek naar ander werk, dat ze vinden op de boerderij van de vader van Curley. Maar ook daar gaat het mis. Curley merkt dat zijn vrouw met de mannen flirt en daagt Lennie uit. In het gevecht dat daarop volgt verbrijzelt Lennie Curleys hand. De zaak wordt in de doofpot gestopt, maar zijn vrouw zoekt Lennie opnieuw op, wat eindigt in een drama; George en Lennie moeten vluchten.

Samen praten ze over hun eigen droomboerderijtje en de konijnen waar Lennie voor mag zorgen. Wat dan volgt is een even gruwelijk als aangrijpend einde van hun diepe vriendschap.

Ten oosten van Eden is een 'Great American Novel' over goed en kwaad, die zich uitstrekt van Californië tot Connecticut, handelt over lotgevallen van generaties én een moderne hervertelling is van Genesis.

Samen met de Hamiltons bewonen de Trasks de Salinasvallei. Delen van deze Hof van Eden zijn vruchtbaar, maar de landerijen van de Hamiltons zijn dor en kaal. Tegelijk is de weelde van de Trask-ranch bedrieglijk: hun land verwildert en het huis brokkelt af. De broers Adam en Charles Trask voeren een onderlinge strijd zoals die van Kaïn en Abel, om de liefde van hun vader. Later zetten Adams tweelingzoons dezelfde strijd in verhevigde vorm voort.

Tortilla Flat is de roman waarmee John Steinbeck definitief doorbrak bij het Amerikaanse publiek en daarbuiten. Het boek verhaalt over een groep paisanos ('een mix van Spaans, Indiaans, Mexicaans en verschillend Kaukasisch bloed') in Monterey, Californië, een stad in de regio waar John Steinbeck zelf geboren en getogen is en die in zijn meeste boeken een grote rol speelt. De beste samenvatting van het verhaal wordt door de auteur zelf gegeven in zijn voorwoord:

'Dit is het verhaal van Danny en van Danny’s vrienden en van Danny’s huis. Het vertelt hoe deze drie één werden, zodat als je in de wijk Tortilla Flat over Danny’s huis spreekt je geen houten bouwsel met afbladderende witkalk bedoelt, overwoekerd door een stokoude ongesnoeide fuchsia. Nee, wanneer je over Danny’s huis spreekt wordt ervan uitgegaan dat je een eenheid bedoelt waarvan de delen mannen zijn, een eenheid waaruit beminnelijkheid en vreugde voortkwamen, filantropie en, uiteindelijk, een mystiek verdriet. Want Danny’s huis had wel wat van de Ronde Tafel, en Danny’s vrienden hadden wel wat van de ridders daarvan.'

Danny’s vriendengroep is recentelijk afgezwaaid uit het Amerikaanse leger na te hebben deelgenomen aan de Eerste Wereldoorlog. Zij wijzen de beschaving af en genieten van wijn en het leven tijdens de Grote Depressie.

Steinbeck, de veelzijdige, geeft zijn bewonderaars een geheel nieuw aspect van zijn verbluffend talent. Met uitbundig plezier en een scherpe pen heeft hij een sprankelende satire geschreven.

Als Frankrijk weer eens een kabinetscrisis doormaakt en op een volko9men door spoor is geraakt, wordt als enige uitkomst uit de impasse het herstel van de monarchie gezien. Aangezien de aanhangers van de verschillende troonpretendenten elkaar heftig bestrijden, wordt, geheel buiten zijn wil, een bescheiden amateur-astronoom van middelbare leeftijd tot koning uitgeroepen.

De complicaties en consequenties die hieruit voortvloeien waren vooruit niet te overzien. Alles gaat goed, zolang de koning zich niet met de politiek bemoeit. Maar de nieuwe koning ziet misstanden, vat zijn taak ernstig op en dat brengt hem ten val.

Er is wijsheid zowel als humor in deze komische satire, die Steinbeck evenveel genoegen moet hebben verschaft als de lezer nu kan beleven.

Ethan Allen Hawley, telg uit een oud en welvarend geslacht, is door ongelukkige speculaties aan lager wal geraakt. Van de door zijn voorvaders vergaarde rijkdom is alleen nog het oude huis over en Ethan verdient het dagelijks brood voor zich, zijn vrouw en twee kinderen als bediende in een kruidenierswinkel die eens van hem was.

Hij gaat gebukt onder de angst zijn bescheiden betrekking te verliezen. Bovendien komt hij door de ontevredenheid van zijn gezin zo ver dat hij een compromis sluit met zijn integriteit, zijn idealen (naar hij denkt: tijdelijk) opzij zet om zelf op bewust oneerlijke en onfatsoenlijke manier een greep naar geld en macht te doen, waarbij hij nog een stap verder gaat en twee mannen verraadt die door hun handelwijze tegenover hem toch recht hadden op zijn genegenheid en loyaliteit.

Een rijp, verontrustend en fascinerend verhaal, dat onbarmhartig de lakse houding van de hedendaagse mens tegenover eerlijkheid en succes aanvalt. De auteur weet ons met zóveel oprechte warme menselijkheid een spiegel voor te houden, dat zijn boek veel meer is dan alleen het verhaal van 'een ander'.

Zoals zo vaak in zijn werk, beschrijft John Steinbeck ook in Een blik in Cannery Row een kleine, eenvoudige gemeenschap. Net als in Goede donderdag, waarin een aantal van dezelfde figuren voorkomen, gaat deze vreemde, met humor geschreven roman over allerlei zonderlinge mensen, pittoreske maniakken, avonturiers, en dwaze gebeurtenissen waar ze bij betrokken raken.

Het boek speelt aan de waterkant van Monterey in Californië. Cannery Row is de straat waar de sardinevissers hun waar heen brengen om deze te laten inblikken. Het is een even geestige als genoeglijke fantasie, rijk gevarieerd, met schilderachtige beschrijvingen en voortreffelijke typeringen.

John Steinbeck is een meesterlijke verteller. Dit blijkt weer uit deze vreemde, met humor geschreven roman. De auteur vertelt over allerlei zonderlinge mensen, pittoreske maniakken, piekerende avonturiers, goedhartige slungels en over de dwaze gebeurtenissen waarbij ze betrokken worden. Middenin plaatst hij een dapper meisje. Er ontstaan liefde en spanning.

Hij beschrijft een bonte wereld, boeiend en vermakelijk en vaak door zijn menselijkheid treffend en waarin op een goede donderdag een glans van liefde en geluk op vreemde wijze overwint.

Een gedeelte van de Tweede Wereldoorlog maakte John Steinbeck mee als oorlogscorrespondent in Engeland, Afrika en Italië. In tegenstelling tot de meeste andere oorlogscorrespondenten schreef hij geen actuele rapportages over de oorlog zelf, maar beschouwde hij het krijgsgeweld als de achtergrond waartegen hij de soldaat in al zijn onhandigheid en vindingrijkheid, in al zijn bangheid en moed, als mens en individu aftekende.

Met zijn compassie voor de medemens, zijn milde ironie en zijn scherpe blik voor het ongewone in een ogenschijnlijk gewone situatie geeft hij een beeld van de oorlog dat, fragmentarisch en onvolledig als het is, schrijnender en ontroerender is dan menige grote oorlogsroman.

In september 1960 beginnen John Steinbeck en zijn poedel Charley aan een lange reis door Amerika, van Long Island naar de Pacific en via Texas en het diepe Zuiden terug naar New York.

Hij reist met een speciaal voor deze reis gebouwde camper, de Rocinante, via kleine stadjes en groeiende steden naar schitterende oases in de wildernis en doet uitgebreid verslag van de obsessies en eigenaardigheden van de Amerikanen die hij onderweg tegenkomt.

Russisch reisverhaal is het verslag dat John Steinbeck schreef over zijn twee maanden durende reis in 1947 door de Sovjet Unie in gezelschap van de Amerikaanse fotograaf Robert Capa.

Zie voor de beschrijving van dit boek: Wees maar eens koning.

Zie voor de beschrijving van dit boek: Reizen met Charley.