Boeken van Dimitri Verhulst

Ze hoefden heel even nergens in uit te blinken, niet in hun job, niet in hun sport, niet eens zoveel in het ouderschap zelfs. Het veel te kleine cadeautje van het kapitalisme was dit verlof, een doekje voor het leegbloeden, de grote schijnvertoning van de welvaart. En dus dienden ze te worden verwend.

Bechamel Mucho begint als een zonnige diavoorstelling van een zorgeloze zomer, waarbij allerhande gasten van een Spaans clubhotel de revue passeren. Maar schijn bedriegt, want al snel ontvouwt zich een scherpe en meeslepende schets van de consumptiemaatschappij. De kersverse weduwe, de alleenstaande moeder met kind, de vrouwelijke helft van een uitgeblust echtpaar, de jonge stewardess op zoek naar ontspanning, de fitte fietser, iedere gast heeft haar eigen verhaal. En allemaal willen ze, al dan niet voor een nacht, Alex, de animator van het hotel.

En het is Alex die aan het einde van het seizoen moet beslissen wat hij gaat doen. Of eigenlijk: wie hij wil zijn.

Dimitri Verhulst keerde terug naar de Bijbel om de schoonheid van de taal, maar toen hij zich aan het hervertellen zette realiseerde hij zich dat de verhalen eigenlijk mooier zijn dan de woorden waarin ze gevat zijn.

De eerste vijf Bijbelboeken bevatten de geschiedenis van het ontstaan van de wereld, de verspreiding der volkeren en de wetgeving. Het zijn de verhalen die iedereen wel kent, maar ze worden steeds minder gelezen.

Verhulst besloot de verhalen terug te geven aan de taal en verbaasde zich over gruwelijke details en lachwekkende eigenaardigheden…

Om zich alsnog te kunnen verzoenen met zijn leven, verlaat Désiré Cordier het pad zoals dat richting graf voor hem was uitgestippeld. Hij neemt wraak op zijn matte, liefdeloze burgermansbestaan door te doen alsof hij dementeert.

Zijn gevoel van eigenwaarde, dat door zijn huwelijk was aangetast, wint hij terug als hij op een heuglijke dag, gezond en wel, in een tehuis voor seniele bejaarden wordt geplaatst. Hij belazert de kluit op virtuoze wijze door zich voor te doen als demente en incontinente grijsaard die op zijn einde afstevent. De rol van zijn leven, en die wordt nog veelbelovender als er opeens een demente jeugdliefde in het tehuis opduikt.

Moe van de mens, kampioen van de solitude, woont Mattis afgelegen aan een meer, waar hij zijn potentie naar beneden drinkt. Een donker denker met een tanend geloof in zowat alles, dus zeker ook in de liefde. Soms, echter, twijfelt hij aan zijn kwaliteiten als eenzaat en misantroop, en overweegt hij een leven in een stad vol heerlijke drukte om niets. Maar wanneer een weduwe opeens vergeten gevoelens weer in hem aanwakkert, verlegt hij zijn ambities.

Dimitri Verhulsts oeuvre leest als een hommage aan de falende mens, die keer op keer met nietsontziende precisie en onvervalste empathie wordt opgevoerd in zijn arena. De helaasheid der dingen werd een klassieker, voor Godverdomse dagen op een godverdomse bol ontving Verhulst de Libris Literatuur Prijs, en ook de talrijke vertalingen en verfilmingen van zijn werk gooiden hoge ogen. In De pruimenpluk bewijst Verhulst zich wederom als fijnschrijver en chroniqueur van de menselijke eenzaamheid.

Pierre is een beginnende zestiger en ontvoert een mentaal gehandicapte jongen van vijftien naar de Provence. Daar zal hij de jongen het verhaal vertellen over de liefdesrelatie die hij met zijn moeder had, hoe die tot stand kwam, over haar intense kinderwens en zijn twijfel over zijn rol als vader.

Uiteindelijk zal hij het ook moeten hebben over hoe die prachtige en passionele relatie eindigen kon, en wanneer de mentaal gehandicapte jongen werd verwekt.

* De zomer hou je ook niet tegen is een uitgave van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek ter gelegenheid van de Boekenweek 2015.

Hebben en Zijn begint met de dood van Malodot. Na een fataal auto-ongeluk bevindt hij zich tot zijn verbazing in een kliniek waar hij eerst moet zien af te kicken van het leven alvorens hij volkomen dood kan zijn. Mislukt hij hierin, dan moet hij zijn hele bestaan opnieuw ondergaan, van begin tot eind, op exact dezelfde manier.

Met een bont gezelschap van lotgenoten heeft hij groepstherapieën en hij voert individuele gesprekken met een raadselachtige Counselor die hem ertoe probeert te bewegen die vuile verslaving aan het leven af te zweren.

In Hebben en Zijn werpt Dimitri Verhulst in geestige en fraaie bewoordingen licht op onze eindigheid; het is een roman die met geen andere te vergelijken valt, ook niet binnen het oeuvre van de schrijver zelf.

Toen de Rus Michael Sjolochov in 1965 de Nobelprijs voor Literatuur ophaalde was dat om verschillende redenen een mop. De kwaliteit van zijn werk was ondermaats en het was een publiek geheim dat hij zijn boeken niet zelf schreef. Sjolochov was een marionet van het Sovjetregime, een toonbeeld van de (verplichte) socialistisch-realistische stijl, omringd door een apparaat van ghostwriters.

Bulgarije was jarenlang de trouwste vazalstaat van de USSR en probeerde in alles roder te kleuren dan Moskou. Bulgaarse auteurs hadden zich dan ook te spiegelen aan het werk van Sjolochov. Kunstenaars die zondigden tegen de opgelegde stijl werden gedeporteerd naar het vernietigingskamp van Belene.

Liliya Dimova is de kunstminnende en lustige weduwe van een Bulgaarse, gekrenkte schrijver, eertijds de muze van half Sofia. Het is haar laatste levenswens de literaire geschiedenis van het communisme te corrigeren en elke letter van Sjolochov uit te wissen door de bladzijden uit zijn boeken als wc-papier te gebruiken. Uit liefde voor haar overleden man, en voor alle andere vergetenen die hun vrijheid van expressie zeer duur hebben betaald.

Iedereen met een fobie voor de brievenbus, iedereen die zijn enveloppen dagenlang ongeopend op tafel laat liggen tot hij moedig genoeg is om ze open te maken, zal zich herkennen in Pol Verholst.

Hoewel hij de zoon is van een postbode, en een groot liefhebber van de woorden, is zijn angst voor de post zo groot dat hij willens nillens zijn naam schonk aan een ziekte waar zovelen aan lijden. De angst voor post, oftewel: de Ziekte van Verholst. Een ziekte die een heel leven kan ruïneren, en waarbij vergeleken de angst voor spinnen of iets als hoogtevrees werkelijk niets meer voorstelt.

'Je hebt lang gewacht om het relaas van jouw jaren in een instelling voor verwaarloosde jongeren neer te pennen. Je hebt het uitgesteld, beseffende, lichtjes gehoopt zelfs, dat zulks vaak tot afstel leidt. Je wou niet de zieltogende schrijver van het trieste-jeugd-gebrompot zijn. Voor zover je dat nog niet was. Maar toen je een jonge vrouw, een ex-instellingskind, zich voor jouw ogen van het leven zag beroven, en toen twee van je oude soortgenoten de kranten haalden nadat ze hun eigen kinderen vermoordden omdat ze zich geen raad wisten met het familieleven dat hun nooit was aangeleerd, heeft het blad papier zich vanzelf naar je toegeschoven. De eerste persoon enkelvoud kon worden afgeschaft, en het voelde veilig, eindelijk te verdwijnen in de ellende van een ander.'

In zijn autobiografische roman Kaddisj voor een kut vertelt Dimitri Verhulst op een rauwe en genadeloze manier over het leven in een jeugdinstelling. Geïnspireerd door de wanhoopsdaden van ex-instellingskinderen laat Verhulst zien hoe het is om op te groeien in zo’n omgeving.

Veel te veel Verhulst vandaag,
Een hoop vel over de magerte der jaren.
Een man en op je best,
Een vrouw in het grauw.
Een kruipdier uit de kleren,
Een knaagbeest aan de geest.
Virtuoos verzin je landen,
Waar je gelukkig bent geweest.

Dimitri Verhulst schrijft over geluk, ongeluk, gelukkige liefde en ongelukkige liefde. Er doemt een beeld op van een jongeman die de liefde viert en eronder lijdt. Alles in verstaanbare en krachtige taal. Liefde, tenzij anders vermeld is een verrassend meeslepende bundel.

Ogenschijnlijk uit het niets begon Dimitri Verhulst een aantal jaar geleden een dagboek om te schrijven waarover hij niet praten kon. Onze verslaggever in de leegte is het verslag van een zelfvernietiging: liever zelf naar de klote dan dat je ondergang door een ander wordt veroorzaakt.

De angst voor het moment waarop zijn leven zal worden vernietigd leidt tot een eenzame tocht langs kroegen, drugsdealers en lege hotelkamers. Hij vlucht in zowat alles waarin te vluchten valt, tot we uitkomen bij de reden van zijn angst. Uiteindelijk bleek ook het dagboek een vlucht, maar dat zag hij pas later.

Onze verslaggever in de leegte is een pijnlijk eerlijk boek in de traditie van Jeroen Brouwers, Charles Bukowski en Bohumil Hrabal en laat ons een schrijver zien zoals hij niet gezien wil worden. Maar bovenal is dit dagboek een liefdesverklaring aan Tutut.

Europa staat in brand, maar onverschillig bestellen we nog een glas. Verdedigen we onze vrijheden, of verdedigen we onze leegte?

Terreur is niet blind, sterker nog, hij heeft het gemunt op onze westerse verworvenheden. Europa beeft en siddert, voelt zich door een reveille van godsdienstfanatisme plotsklaps teruggeworpen naar een era die het definitief verlaten dacht te hebben. Dimitri Verhulst schreef er een roman over: Spoo Pee Doo.

Hebben we onze monsters zelf gevoed? De urgentie aan antwoorden en oplossingen kan niet worden ingelost. Maar, in alle machteloosheid misschien, we kunnen de aanslagen van gruwel beantwoorden met aanslagen van schoonheid, aanslagen van literatuur. De inkt moet vloeien, omdat ook hem de droogte dreigt te worden opgelegd.

Over de botsing tussen godsdienstfanatisme en vrijheden, van wat dan ook.

Poëzie in acht reeksen over basisthema's van het bestaan: liefde, dood en het zoeken naar zingeving, waarbij humor, angst, vervoering en verbeelding een belangrijke rol spelen.