Boeken van Ilja Leonard Pfeijffer

Deze monumentale, rijk gedocumenteerde, historische roman vertelt het waargebeurde verhaal van het streven en falen van Alkibiades, de mooiste man van Griekenland. Hij was de extravagante, geniale, opzienbarende, androgyne, biseksuele en omstreden politicus en strateeg van Athene tijdens de grote oorlog tegen Sparta.

Zijn verhaal is voor ons een reis door de tijd naar de wereld van bijna tweeënhalf millennium geleden, toen steeds meer symptomen, die voor ons verontrustend herkenbaar zijn, begonnen te wijzen op het verval van de democratie en daadwerkelijk leidden tot de nederlaag van Athene.

De vraag is in hoeverre Alkibiades hieraan schuldig was. Was hij de populist die de democratie heeft ontmanteld of had hij de redder van Athene kunnen zijn? In deze roman legt hij verantwoording af over zijn idealen, strategieën en levenslange strijd.

Alkibiades is tegelijkertijd een geleerde historische studie en een grote roman voor onze tijd en voor elke tijd, die een even uniek als universeel verhaal vertelt over het najagen van ambities in een onvolmaakte wereld.

De schrijver neemt zijn intrek in het illustere maar in verval geraakte Grand Hotel Europa om te overdenken waar het is misgegaan met Clio, op wie hij in Genua verliefd is geworden en met wie hij in Venetië is gaan wonen. Hij reconstrueert het meeslepende verhaal van liefde in tijden van massatoerisme, van hun reizen naar Malta, Palmaria, Portovenere en de Cinque Terre en hun spannende zoektocht naar het laatste schilderij van Caravaggio.

Intussen vat hij een fascinatie op voor de mysteries van Grand Hotel Europa en raakt hij steeds meer betrokken bij het wedervaren van de memorabele personages die het bevolken en die uit een eleganter tijdperk lijken te stammen, terwijl de globalisering ook op die schijnbaar in de tijd gestolde plek om zich heen begint te grijpen.

Grand Hotel Europa is de grote roman van Ilja Leonard Pfeijffer over het oude continent, waar zoveel verleden is dat er voor toekomst geen plek meer is en waar het meest reële toekomstperspectief geboden wordt door de exploitatie van dat verleden in de vorm van toerisme. Het is een theatraal en lyrisch boek over de Europese identiteit, nostalgie en het einde van een tijdperk. Het is, hoe verontrustend het ook zijn mag, zijn beste boek tot nu toe.

De afgelopen vijf jaar is Ilja Leonard Pfeijffer, auteur van woeste, breed uitwaaierende romans en dichter van overvolle, kokende verzen, in alle afzondering bezig geweest met een geheim project, dat is geboren uit een strenge formele beperking.

Hij heeft romans geschreven die stuk voor stuk niet langer mochten zijn dan vijfhonderd woorden. Geen prozagedichten of experimentele verhalen, maar volwaardige vertellingen met een kop en een staart. Precies honderd heeft hij er geschreven. In Harde feiten zijn ze bijeengebracht en worden ze voor het eerst aan de buitenwereld blootgegeven.

Een baggeraar van De Koninklijke BV loopt tijdens shore leave in een oosters land een kleine jongen tegen het lijf. Gevolg: sabotage, de gewelddadige dood van een bemanningslid, beschuldigingen van ontvoering en erger, orgaanhandel, bordeelbezoek en talloze adembenemende avonturen tijdens een helse vlucht door de zinderende hitte van het Midden-Oosten. Intussen groeit er een onwaarschijnlijke band tussen de branieachtige baggeremployé en de kleine, angstige weesjongen. De baggeraar zelf vertelt dit verhaal tijdens zijn verblijf in een kliniek in opdracht van zijn behandelend psychiater.

Het baggerwezen? Of hebben we het over ons eigen ondraaglijk bestaan waarin we gedoemd zijn tegen wil en dank de rol van held op ons te nemen?

De kok brandde de haren weg, trok de nagels uit en vette de huid in met zoute reuzel. Daarna reeg hij de arm aan het spit en liet hem aan alle kanten egaal garen. Toen de huid goudbruin was gekleurd, bluste hij de arm met een paar scheuten benedictine. Het vlees werd in porties gesneden en meteen opgediend...

Het negentiende-eeuwse diep-Russische verhaal van tweede luitenant Ferdinand Boeb – wat heeft dat te maken met de ambities van de hedendaagse schrijfster Eugenie van Zanten en haar Napolitaanse roman De heuvels van Amalfi? En wat hebben die dan weer te maken met de receptuur van vitello tonnato, machinaties van de Heilige Stoel, Elvis of met de schijnbaar knusse wederwaardigheden van het doorzonwoningstel Tom en Brenda of met dat zootje bohémien-kunstenaars dat in de jaren vijftig van de vorige eeuw voet aan de grond zette in Parijs (‘Neuken. We kenden het woord niet eens. Maar we deden het gewoon.’)?

In Het ware leven, een roman raken deze zaken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar wat is het ware verhaal? Wat is het ware leven? Een enkeling heeft gespeculeerd over de roman die alle andere romans overbodig zou maken. Dit is de roman die alle andere romans onmogelijk zal maken. Na Het ware leven, een roman bestaat er geen fictie meer, omdat alles waar en echt is wat zal worden verzonnen en alles wat waar en echt zal blijken al in deze roman verzonnen is. Dit boek is echt.

Deze roman is een monument voor een stad zoals er maar één is: Genua, La Superba (de hoogmoedige).

En meer nog dan een roman over een schokkend echte en labyrintische stad, is het een liefdesverhaal dat tragisch eindigt. En meer nog dan een stadsroman en een liefdesroman, onderzoekt, vertelt en ontrafelt La Superba de fantasie van een beter leven elders en laat zien hoe mensen van gerenommeerde schrijvers en verlopen heren van stand tot arme Senegalese sloebers en flanerende hoeren op verschillende manieren verdwalen in die fantasie. En meer nog dan over de stad, de liefde en het lot van de zoekende mens gaat deze grandioze meerstemmige roman over het schrijven van een grandioze meerstemmige roman.

Hoertjes zijn voor de lunch. Rond een uur of elf, half twaalf, komen ze tevoorschijn. Ze hangen rond in het labyrint van steegjes in de hellende driehoek tussen Via Garibaldi, Via San Luca en Via Luccoli, aan weerskanten van de Via della Maddalena, in duistere straatjes met poëtische namen als Vico della Rosa, Vico dei Angeli en Vico ai Quattro Canti di San Francesco. Dit zijn stegen waar zelfs op het middaguur de zon niet doordringt. Daar leunen ze achteloos tegen deurposten of ze zitten in groepjes bij elkaar op straat. Ze zeggen dingen tegen mij als 'amore'. Ze zeggen dat ze van mij houden en dat ze willen dat ik bij hen kom.

Wordt ontevredenheid tevredenheid als je je erbij neerlegt?

Carmen, een kinderloze vrouw van iets meer dan middelbare leeftijd, weet dat zo net nog niet. Ze besluit een sprong in het diepe van haar verleden te wagen. Niets wat haar daartoe dwingt. Ze is de welgestelde echtgenote van een ex-diplomaat, drinkt zonder wroeging haar middagsherry en is als literatuurliefhebster (‘ze voelt zich oud want ze houdt van lezen’) zeer actief in de plaatselijke openbare bibliotheek.

Opspelende herinneringen aan haar eerste vakantie aan de Middellandse zee met haar ouders in Monterosso (Cinque Terre), waar ze onder water haar eerste zoen kreeg, brengen haar ertoe in haar eentje het vliegtuig naar Italië te nemen voor een korte voorjaarsvakantie. Antonio heette hij. Wie weet komt ze die na al die jaren nog eens tegen. Wat nog niemand weet - behalve de verteller van dit verhaal - is dat ze door onvoorziene omstandigheden veel langer in Monterosso zal moeten blijven dan de bedoeling was. Aan de impasse die dit veroorzaakt, komt een einde wanneer ze op een middag kennismaakt met een jongetje uit het dorp.

* Monterosso Mon Amour is een uitgave van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek ter gelegenheid van de Boekenweek 2022.

Voor Peachez, een romance heeft Ilja Leonard Pfeijffer zich gebaseerd op een waargebeurd verhaal: dat van een professor in Amerika die verliefd wordt op een fotomodel dat hij surfend op het internet leert kennen en voor wie hij een alles overstijgende liefde gaat koesteren die zijn leven overhoophaalt. Uiteindelijk blijkt zijn liefde te zijn gegrond op een fantasie. Maar geldt dat niet in wezen voor alle liefdesrelaties?

Rupert neemt het woord om zich ten overstaan van een tribunaal te verdedigen tegen een zware aanklacht. Omdat hij het houvast van papier moet ontberen, gebruikt hij de geheugentruc van de oude redenaars: hij geeft zijn betoog vorm als een wandeling door de stad die hij zo goed kent, de stad waar elke straathoek, elk plein, elk pand verbonden is met een episode uit zijn leven.

Deze verbale omzwerving vertelt van de echte wandeling die hij op zondag 13 april heeft ondernomen, langs peepshows, Swami Albert, het ruiterstandbeeld van Randolfus de Roekeloze, mooie meisjes "gemaakt om nagekeken te worden" die hem zouden willen zoenen als ze wisten wie hij was, en langs de geheugenplaatsen van een hartverscheurende liefdesgeschiedenis. De wandeling voert uiteindelijk naar een donkere steeg in Minair, waar Rupert zijn (vermeende) misdaad heeft begaan.

Rupert is niet alleen een wanhopige verdedigingsrede, maar ook een roman over geheugen en geilheid, daadkracht en onvermogen, exhibitionisme en voyeurisme, waarheid en fictie, toeschouwers en acteurs, moed en lafheid, herinnering en verlangen. En een roman over de kunst van het beledigen, de kunst iemand de weg te wijzen, de kunst van het hopen, de kunst te blijven geloven in je eigen waardigheid wanneer je lange tijd zonder gezelschap in de Kroon van Mócani zit te zwetsen over de verwerpelijkheid van mannen die truien dragen en meisjes die cappuccino bestellen.

Brieven uit Genua is de natuurlijke tegenhanger van La Superba. Het speelt zich voor het grootste deel af in dezelfde stad. Toch is het ook een heel ander boek. De fictieve auteur uit La Superba heeft in de brieven plaatsgemaakt voor het gelijknamige personage in het barre, bange oord dat werkelijkheid heet: alle brieven zijn echt en voor zover mogelijk werkelijk verstuurd.

In die brieven reflecteert de schrijver niet alleen op zijn bestaan als schrijver en op het schrijven zelf, op zijn jeugd in Rijswijk en zijn studententijd in Leiden, maar ook op de gebeurtenissen in de wereld. Tijdens het schrijven van de brieven ontspint zich het verhaal van een grote liefde die alles verandert. Irritant scherpzinnig, pijnlijk grappig en hartverscheurend eerlijk.

In De Antieken vertelt Ilja Leonard Pfeijffer het verhaal van de klassieke literatuur van Homerus tot de val van Rome. Hij doet dat op een aanstekelijke, originele wijze, die ook degenen die niet kunnen bogen op een degelijke gymnasiumopleiding zeer zal aanspreken. In kort bestek passeren alle reuzen van de klassieke literatuur de revue, waarbij essentiële informatie wordt geboden over hun leven en achtergrond.

De Antieken is een onmisbaar vademecum en een plezierige reisgenoot op de ontdekkingstocht naar de rijkdommen van de Griekse en Romeinse literatuur.

Deze toneeltekst, waarvan de titel werd ontleend aan een lezing van Jan-Peter Balkenende, is een huzarenstuk van de bovenste plank. Beginnend met een door Nederlands grootste acteur uitgesproken grafrede op de begrafenis van premier Balkenende en gesitueerd in een verre of minder verre toekomst overschouwt Ilja Leonard Pfeijffer hoe Nederland vanaf het einde van de twintigste eeuw in rap tempo ten onder is gegaan. Wat al begon in onze tijd is met grote consequentie voortgezet in Balkenendes politiek. Leve de VOC-mentaliteit.

De uitdaging zit hem niet alleen in het gekozen onderwerp en het perspectief van waaruit dit belicht wordt, maar ook in de vorm. Pfeijffer heeft gekozen voor het raamwerk van een klassieke tragedie in vijf bedrijven, geschreven in rijmende alexandrijnen in de toon van de grote Vondel. Je moet maar durven.

Een zwaarlijvige dichter en een Russische fotografe fietsen in juni 2008 vanuit Leiden naar Rome. Ze zijn niet getraind, vooral hij niet, en niet voorbereid. Eenenveertig dagen later en 2600 kilometer verder komen ze aan op Campo de’ Fiori in het hart van de Eeuwige Stad. Maar de uiteindelijke bestemming ligt elders...

* Geschreven door Gelya Bogatishcheva & Ilja Leonard Pfeijffer.

Iedere generatie heeft haar eigen boek met de Griekse mythen. Ilja Leonard Pfeijffer schreef het boek voor de eenentwintigste eeuw...

Ilja Leonard Pfeijffer denderde in 1998 de poëziewereld binnen met zijn debuutbundel Van de vierkante man. Sindsdien is hij niet meer uit het Nederlandse literaire landschap weg te denken. Zijn poëtische en literaire bronnen dateren evenwel van ver vóór het ontstaan van onze eigen literaire cultuur. Pfeijffer is classicus, gevormd aan de Leidse universiteit, en aldaar ook gepromoveerd op een commentaar op drie zegezangen van Pindarus, en hij publiceerde verder onder meer over de dichters Bacchylides, Sappho en Anacreon.

In De Griekse mythen keert Pfeijffer terug naar zijn oude liefde. In zijn meesterlijke stijl beschrijft hij de grootse verhalen van het oude Griekenland voor de lezer van nu. Hij verhaalt over de goden Zeus en Hera, de helden Heracles en Theseus, de Argonauten en de strijd om Troje, en de bovenmenselijke figuren Orpheus, Perseus en natuurlijk Prometheus. De overvloed aan mythen wordt gepresenteerd als één groot, meeslepend epos van de schepping van hemel en aarde tot aan de terugkeer van Odysseus.

Goden, mensen en andere aardbewoners: Ilja Leonard Pfeijffer vertelt een verhaal dat de mensheid al 3000 jaar aanspreekt. Zowel de liefhebbende gymnasiast als de onwetende nieuwsgierige lezer zal De Griekse mythen omhelzen en koesteren.

Eind vorige eeuw maakte hij met een zelden vertoond aplomb zijn opwachting in de stijlkamers van de Nederlandse poëzie. Aan antichambreren had deze brutale vlerk volstrekt maling. Hij banjerde de voorportalen door alsof ze er niet waren en stootte met een leven als een oordeel gelijk door naar de pronkzaal des huizes. Hier ben ik, schalde de dichter van de vierkante man, en waag het niet mij de deur te wijzen. Eenmaal van de schrik bekomen voelde niemand daartoe maar de minste behoefte. De bundel van de vierkante man werd bejubeld en bekroond met de C. Buddingh prijs en genomineerd voor de VSB Poëzieprijs.

Ilja Leonard Pfeijffer deed er vervolgens niet lang over om ook naam te maken als podiumleeuw, criticus, romancier, polemist, essayist en dramaturg. Maar aan de oorspronkelijke bron, die van de dichtkunst, bleef hij zich intussen laven. Dat resulteerde in overdonderende, virtuoze, veelkantige en buitengewoon meeslepende nieuwe bundels als Het glimpen van de welkwiek, Dolores en In de naam van de hond.

En nu, precies tien jaar na zijn eersteling, heeft hij opnieuw een bundel af een die weleens heel anders van toon zou kunnen zijn dan zijn eerste vier bundels. Maar Pfeijffer zou Pfeijffer niet zijn als hij die breuklijn niet ook daadwerkelijk zou willen laten zien. Hoe zou dat beter kunnen dan door ook de bestaande bundels (nog vermeerderd met verspreid en ongepubliceerd eerder werk) in die nieuwe uitgave op te nemen? Zo bedacht, zo gedaan. Resultaat is een Verzamelde gedichten die unicum, voor zover bekend tevens een niet te zuinig uitgevallen nieuwe bundel herbergt. Het is het royale gebaar van deze dichter die zijn tienjarige jubileum viert.

Sinds De eeuw van mijn dochter (2007) heeft Ilja Leonard Pfeijffer vrijwel ieder jaar een toneeltekst afgeleverd. Dat heeft avondvullend werk als Malpensa, Blauwdruk voor een nog beter leven en recent De advocaat en Het achterhuis opgeleverd, maar ook een achttal kleinere stukken. Ze zijn alle doordrenkt met het thema liefde en altijd op de huid van de tijd geschreven.

De politiek van Balkenende en Berlusconi, het graaikapitalisme, de deconfiture van Moszkowicz: het komt allemaal aan de orde in een sprankelende toneelverzameling die de auteur zelf wel omschrijft als de annalen van hen die er anders dan wij voor uitkomen dat zij een rol spelen.

Dolores bevat vijfentwintig compacte, uitbundige, schreeuwend herkenbare gedichten over grote liefde, die als alle grote liefdes gekenmerkt wordt door wanhoop en mislukking.

De vriendschap tussen Erik Jan Harmens en Ilja Leonard Pfeijffer is gebaseerd op hun compromisloosheid; hun liefde voor taal; het gevoel voor vuige humor; de totale inzet. Een klein jaar lang stuurden ze elkaar met sardonisch genoegen strofes, gaven voorzetten om elkaar vlak voor het inkoppen pootje te lichten.

In Duetten klinken twee stemmen van geheel verschillende klankkleur die in onwaarschijnlijke samenzang een dringend lied zingen dat de wereld naar de ratsmodee gaat.

* Geschreven door Ilja Leonard Pfeijffer & Erik Jan Harmens.

Over vluchtelingen, migranten, angst en hoop...

De massale immigratie naar Europa valt volgens Ilja Leonard Pfeijffer niet te stoppen. 'En wat onvermijdelijk is, kun je maar het beste zo goed mogelijk organiseren.'

Gelukszoekers is een bundeling van Pfeijffers journalistieke stukken en columns uit nrc.next, een fragment uit zijn roman La Superba (2013), een gedicht uit Idyllen (2015) en een liedtekst geschreven voor Ellen ten Damme. Pfeijffer laat met Gelukszoekers een krachtig tegengeluid horen in het rumoer van angst en haat dat wordt voortgebracht door populisten. Hij toont de lezer op confronterende wijze hoe schrijnend de situatie momenteel, maar eigenlijk al een aantal jaren, is en pleit voor een menswaardig bestaan voor elk mens.

De opbrengst van Gelukszoekers gaat naar Werken zonder grenzen, een nieuw initiatief dat als doel heeft talentvolle vluchtelingen met een verblijfsvergunning aan werkgevers te koppelen.

Giro giro tondo uit de titel verwijst naar de beginregel van een Italiaans kinderliedje - en is een in vormtechnisch opzicht niet eerder vertoonde gedichtencyclus in de Nederlandstalige literatuur. Het is een volledig aan alle strenge regels gehoorzamende sonnettenkrans, een uitermate complex en moeilijk sluitend te krijgen geheel van vijftien sonnetten. Een pijnlijke liefdesrondedans van begeren naar beminnen naar verliezen naar missen, kortom: Giro giro tondo.

* Giro giro tondo, een obsessie is een uitgave ter gelegenheid van de Poëzieweek 2015.

Hoe moet het verder met de poëzie? Iedereen dicht er maar op los, alles mag en niets is slecht. Hoogste tijd voor nieuwe normen en waarden.

Het geheim van het vermoorde geneuzel is een bundeling van Pfeijffers essays over poëzie. Het bevat onder andere zijn wijd en verguisde stuk De mythe van de verstaanbaarheid, het gezaghebbende essay De mythe van het spontane meisje, vlijmscherpe stukken over Nederlandse grootheden (onder wie Faverey, Nooteboom en Kopland) en historische essays over Sappho, Pindarus, Horatius, Goethe, Hölderlin, Lucebert en de uitvinding van de literatuur, dit alles aangevuld met enkele bijzonder voor dit boek geschreven stukken.

Dit boek is een gepassioneerde zoektocht en een ferme stellingname. Hier spreekt een man die op compromisloze wijze zijn liefde verklaart aan de grootste poëzie en die voortbrengselen van sommige monstres sacrés meedogenloos te kijk zet als geneuzel en de vrucht van valse pretenties. In zijn caleidoscopische veelkleurigheid is dit boek te lezen als een samenhangend antwoord op wat nu eigenlijk goede poëzie is. Dit boek zal de Nederlandse poëzie veranderen.

"Het was in die dagen dat in het zwavelasgrauwe uitspansel boven de landen der mensen een weerlicht brak dat de oren klonken. En de hemel opende zich gelijk een gespleten hoef en tot ver in de gewesten zag men tuimelend een gestalte die door de wolksplit neerviel vanuit de hemelen op het land van mensen.

En de gestalte was vleugelflensling, want zijn wieken welkten en hij verruilde habitat maar zijn uitzicht niet. En hij was ziener die zag wat kruipt in mensen en hoe zij minnen en sterven. En hij was de intendant die verduistert en spel schouwt en hij had het oprecht als een slang op gespleten poten met dubbel kruipende tong goed voor met mensen. Hun bloed werd hem tot bloed en hij minde gelijk zij en werd gelijk zij baarlijk en ontbeerlijk. Dus ontmantelde hij zich en gaf zich bloot en begon balkend in de taal der engelen te spreken."

Al ruim vijf jaar houdt Ilja Leonard Pfeijffer met een scherp oog en een nog scherpere pen de toestand in zijn vaderland in de gaten. Hij doet dat wekelijks op vrijdagochtend in nrc.next. Zijn column ontwikkelde zich al snel tot een plek in de krant waarin het Haagse politieke gekonkel en de mentale staat van Nederland ongenadig maar des te geestiger op de korrel worden genomen.

De jaren die dit boek omvat zijn de jaren van Balkenende (met zijn potsierlijke appèl aan die machtige VOC-mentaliteit), Bos, Wilders en Rutte. Van Irak, Afghanistan en andere hopeloze Hollandse excursies, van antirook- en -drinkmagiër Klink en Haagse cultuurbarbaren tot en met het gedoe in de voetballerij en het wielerpeloton. Het ministerie van Specifieke Zaken is een ruime keuze uit de even hilarische als giftige nextstukjes van een virtuoze schrijver.

'Er zijn meer schrijvers dan lezers in Nederland. Als iedereen die de hoop koestert een boek uit te geven, een boek zou kopen, zouden alle schrijvers rijk zijn.'

- Ilja Leonard Pfeijffer

Hoe is het werkelijk om schrijver te zijn? Waarom schrijf je eigenlijk? Hoe krijg je het voor elkaar om te debuteren? Moet je veel lezen als schrijver? Zijn alle schrijvers alcoholisten? Hoe voer je een polemiek? Hoe schrijf je een bestseller?

In 2011 schreef Ilja Leonard Pfeijffer in nrc.next een half jaar lang een bondig stuk over het schrijverschap. Deze verhalen - uitgebreider dan de krantenversies en vermeerderd met vele stukken die speciaal voor dit boek werden geschreven - zijn samengebracht in Hoe word ik een beroemd schrijver? en vormen tezamen een waarachtig literair zelfhulpboek.

Nieuwe poëzie...

Hij viel de poëzie binnen als Genghis Khan. Zijn verzengende verzen verpletterden de horigen die rilden van angst en ontzag. En toen zweeg hij. Zeven jaar dacht hij na over de wereld en de woorden. En nu is er Idyllen: een vloedgolf van zilte vragen en zwarte conclusies die zwelt als de zee bij nacht, terwijl de verlaten sloepen kraken in de haven en netten van vissers huilen. In de klassieke vorm van rijmende alexandrijnen, die komen en gaan als golven over kiezels, spoelen steeds meer zekerheden weg. De winter komt. Waarschijnlijk zijn dit de laatste idyllen die we zullen lezen.

In de naam van de hond bevat een zestiental hemelsbreed uitwaaierende gedichten die in alle opzichten waarlijk 'groot' kunnen worden genoemd: elk afzonderlijk gedicht is een hymne die zingt als een hond en jankt als een aangeschoten engel. Bovendien wordt in elk gedicht met een veelheid van stijlen en versvormen over diverse pagina's gegraven naar de grootste thema's, zoals de liefde, vooral de liefde, die het leven zo ondraaglijk maakt. Klassieke versvormen als sonnet en rondeel staan binnen hetzelfde gedicht zij aan zij met vrije verzen van grote beeldende kracht.

Dit ongekende vormexperiment herdefinieert het genre van het grote, hymnische gedichten. Los daarvan is In de naam van de hond een bundel die angstaanjagend dicht op de huid is geschreven. In die zin maakt Pfeijffer in deze bundel zijn eigen definitie van grote poëzie waar: dit is meer dan ooit gevaarlijke poëzie.

Op de luchthaven van Malpensa nabij Milaan wachten twee Nederlandse zakenlieden op de vertraagde vlucht naar Rome Fiumicino. Om de tijd te doden raken ze met elkaar in gesprek. Dat wil zeggen: ze spelen dat ze elkaar niet kennen. Dat is in het grootste belang voor hun beider veiligheid. Niemand mag weten van hun gevaarlijke, destructieve en misdadige missie, die zij uit verveling en decadentie op touw hebben gezet. En bovendien mag niemand weten dat zij thans, nu hun vlucht vertraging heeft, uit eenzelfde verveling en decadentie het welslagen van hun missie roekeloos in de waagschaal stellen door te denken dat zij goed kunnen acteren.

Na De eeuw van mijn dochter brengt Ilja Leonard Pfeijffer wederom al zijn theatrale talent in stelling voor een toneelstuk waarin de maatschappelijke actualiteit op even onnavolgbare als avontuurlijke wijze gedrenkt wordt in het literaire erfgoed van de klassieken. Het stuk wordt ten tonele gevoerd door het gezelschap Annette Speelt, met rollen voor Thijs Römer en Michel Sluysmans.

In Minister Kwist volgen we de nadagen van het eerste kabinet Rutte op de voet. En wel door over de schouder te kijken van de minst bekende minister uit dat kabinet. Kwist, minister van het kleinste en minst belangrijke departement. Hij was ooit, lang geleden in zijn studententijd, lid geworden van het CDA, omdat hij nu eenmaal aan de VU studeerde. En vervolgens was hij eigenlijk vergeten zijn lidmaatschap op te zeggen. En in de zomer van 2010 werd hij opeens gebeld. Het begin van het einde.

Minister Kwist is een hilarisch politiek feuilleton, in de eerste helft van 2012 in wekelijkse afleveringen verschenen in het (toen nog) weekblad HP/De Tijd.

* Minister Kwist is in drukvorm verschenen ter gelegenheid van de jaarwisseling 2012/2013, in een oplage van 1000 exemplaren voor vrienden en relaties van uitgeverij De Arbeiderspers.

Over het nut en nadeel van de ironie voor het leven...

'Wat de twijfel is voor de wetenschap,' schreef de Deense filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855), 'dat is de ironie voor het persoonlijk leven.' Maar in het maatschappelijk debat leidt ironie al gauw tot onverschilligheid. En dat wist Kierkegaard ook. De ironicus maakt van alles een grap en neemt niets meer serieus, 'teneinde zichzelf te redden'.

In onze gepolariseerde en geridiculiseerde debatcultuur geldt de waarschuwing van Kierkegaard meer dan ooit. Terwijl wereldleiders met bommen en granaten spelen, draait de amusementsindustrie van de media op grappen en bloopers van Donald Trump en Kim Jong-un, die met ironische emoticons en jolige gifjes worden geliket en geshared.

Ilja Pfeijffer vraagt zich op even geestige als bewogen wijze af of ironie en satire nog steeds kritische wapens kunnen zijn tegen de ondraaglijke lichtheid van het debat.

Dagboek in tijden van besmetting...

Op 20 april schreef Ilja Leonard Pfeijffer in zijn 'Viraal dagboek': 'In de eerste zin van zijn verslag van de Peloponnesische Oorlog zegt Thucydides dat hij meteen bij het uitbreken van het conflict is begonnen te schrijven, omdat zijn inschatting was dat de gebeurtenissen ingrijpend zouden zijn [...]. In mijn geval duurde het iets langer. Aanvankelijk bagatelliseerde ik de dreiging van het virus [...]. Maar zodra ik inzag dat ik een kolossale inschattingsfout had gemaakt en besefte dat mensen stikten op brancards in de gangen van ziekenhuizen in Noord-Italië en dat extreme maatregelen onafwendbaar waren, ben ik begonnen aan dit dagboek met dezelfde gedachte die Thucyides in zijn tijd had.'

Second Life is een explosief groeiende driedimensionale virtuele wereld waarin bewoners kunnen zijn wie ze willen, doen wat ze altijd hadden gedroomd te doen en bouwen wat hun creativiteit hun ingeeft. Het is een spel zonder spelelement, het is een sprookjeswereld met angstaanjagend realistische trekken, het is soms echter dan het echte leven. Vele duizenden mensen verdienen al hun inkomen in Second Life.

Ilja Leonard Pfeijffer is gids in deze wonderbaarlijke nieuwe wereld. Hij is al langere tijd bewoner en hij heeft als correspondent voor nrc.next in Second Life verslag gedaan van verschillende facetten van het tweede leven. Zijn reisgids door Second Life is tevens een nietsontziend zelfonderzoek naar ware en gedroomde realiteit.

Dit boek is gebaseerd op de berichten die Pfeijffer erover maakte voor nrc.next, maar is sterk uitgebreid. Het is rijkelijk geïllustreerd met foto's van de nieuwe wereld en voorzien van een verklarende woordenlijst.

Een amoureuze keuze uit de gedichten...

Het is vrijwel onmogelijk om op een breder terrein in de literatuur werkzaam te zijn dan Ilja Leonard Pfeijffer. Hij schrijft romans, verhalen, gedichten, columns, essays, journalen, kritieken, theaterstukken, scenario’s en songteksten. En in al die genres, die elkaar niet zelden genereus en onbekommerd overlappen, schrijft hij over werkelijk elk denkbaar onderwerp. Maar één essentieel en allesomvattend thema omrankt, doorstraalt en betovert altijd weer al die andere onderwerpen: de liefde.

Speciaal voor de Boekenweek 2022, en met een blinkende knipoog naar het boekenweekthema, stelde Pfeijffer zelf uit zijn complete poëzie een bloemlezing samen rond het thema liefde, liefde en nog eens liefde.

Nu na de dood van Lucebert de keizerlijke titel vacant is, doet de dichter en classicus Ilja Leonard Pfeijffer zijn best de troon voor zich op te eisen. Door vernietigende essays te schrijven over bewonderde dichters, maar vooral door onnavolgbare poëzie te vervaardigen. Zijn gedichten hebben iets Lucebertiaans in hun schijnbare spontaniteit. Ze zijn leesbaar met een verdieping, de grote klassieke traditie is voelbaar - en zichtbaar - aanwezig.

Soms vind je sporen van andere dichters: Kloos ('... de allereeuwigste voortklotsende eindeloze deining van de zee'), Lucebert ('... waar dubbele schoonheid haar gezicht verbrandt') Rodenko (het gedicht 'Zondag') en Kopland ('.. om jonge sla te zien slap nog in vochtige bedjes'), Theresia van Avila ('uiteraard komt alles uit maar de meeste mensen wensen verkeerd') en Kafavis ('Barbaren loeren naar de rijksgrens') - om er enkele te noemen. Zo wordt zijn poëzie tegelijk een commentaar op al dan niet grote voorgangers.