Boeken van Colson Whitehead

Een nieuw begin voor het plaatsje Winthrop, daar hoort ook een nieuwe plaatsnaam bij - en dus schakel je een reclamebureau in. De briljante hoofdpersoon van Apex is een pleister op de wonde heeft al menige gezichtsbepalende naam bedacht, voor antidepressiva, pizza's, schoenen en (zijn meesterwerk): Apex, de pleister op de wonde die in elke huidskleur verkrijgbaar is, welke kleur die huid ook heeft.

De gemeenteraad heeft wel idee voor een nieuwe plaatsnaam, de bewoners ook. Goed leven bestaat voor negentig procent uit marketing, stelt onze held vast, maar wat er in het stadje aan de hand is, is niet zo eenvoudig met een mooie pleister te bedekken. Hij bedenkt dan ook een verrassende naam...

'Dit is mijn stad. En dit boek is een gids met minuscule plaatjes die je heel zorgvuldig moet lezen zodat je niet verbaasd raakt. Het bevat de buurten die jij kent. Of niet. We overlappen. Of niet. Misschien liep jij hier ook. Misschien zijn we elkaar op straat gepasseerd, en wisten we dat tot nu toe niet.'

Colson Whitehead is geboren in Brooklyn en voor hem is schrijven over New York als schrijven over de wereld. De Colossus van New York is een ode aan zijn stad en de metropool in het algemeen; het gaat over het leven in de grote stad. Als een dichter observeert en beschrijft Whitehead de vroege ochtend in de stad, Brooklyn Bridge, de verdwenen Twin Towers, het reizen met de metro, Central Park, het spitsuur dat zijn eigen wetten kent, het zand van Coney Island en hoe de regen de stad verandert in een film.

Lila Mae Watson is de eerste zwarte vrouwelijke liftinspecteur van het Departement van Liftinspecteurs. Binnen het Departement bestaan twee elkaar bestrijdende stromingen: die van de Empiristen, die plichtsgetrouw naar strepen op de liftkabels kijken, en die van de Intuitionisten, die een lift in stappen en door te mediteren intuitief eventuele defecten achterhalen. Lila Mae is een Intuitionist en is de meest accurate werknemer van het Departement.

Maar als een lift waarvoor zij verantwoordelijk is vlak na haar inspectie een vrije val maakt, breekt de hel los. De Empiristen zouden niets liever zien dan dat een Intuitionist alle blaam ervoor treft, en al helemaal een zwarte. Maar Lila Mae is er zeker van dat er sabotage in het spel is, en Lila Mae heeft altijd gelijk.

John Henry was een volksheld van mythische proporties. Hij maakte deel uit van het leger zwarte spoorwegarbeiders dat in de negentiende eeuw door heel Amerika een netwerk van rails aanlegde. Volgens de legende was hij een boomlange man met bovennatuurlijke kracht en uitzonderlijk uithoudingsvermogen. Hij was steeldriver en werkte met een hamer van acht pond in beide handen. John Henry kwam aan zijn einde door uitputting, nadat hij in een wedstrijd van mens tegen machine een stoomboor had verslagen.

In deze roman bezoekt een journalist een festival waar de legendarische John Henry geëerd wordt met een herdenkingspostzegel. Gaandeweg komt hij steeds meer over de held aan de weet en ontrafelt diens verhaal. Tegelijk wordt ook duidelijk dat er parallellen zijn tussen het leven van de spoorwegarbeider die zijn ondergang vond in het industriële tijdperk en de journalist die ten onder dreigt te gaan in het digitale tijdperk.

De zestienjarige Elwood Curtis werkt hard, haalt goede cijfers op school en is verzekerd van een plek op het plaatselijke college voor kleurlingen in zijn thuisstad Tallahassee, de hoofdstad van Florida. Het zijn de beginjaren van de burgerrechtenbeweging, en Elwood gaat zijn toekomst vol vertrouwen tegemoet.

Totdat hij vanwege een onschuldige vergissing op de Nickel Academy belandt, en zijn dromen wreed verstoord worden. Nickel is een tuchtschool, en Nickel is de hel op aarde. Met name de zwarte jongens worden aan het sadisme van hun witte bewakers uitgeleverd. Misbruik, marteling en corruptie zijn aan de orde van de dag; voor het minste vergrijp worden de jongens 'naar achteren' gebracht – vanwaar ze nooit meer terugkomen.

In deze gruwelkamer is er voor Elwood één houvast: zijn vriend Turner, die door het leven gehard is en geen enkele ambitie koestert, behalve ontsnappen uit Nickel.

Cora is slavin op een katoenplantage in Georgia. Haar helse leven staat op het punt om nog erger te worden: de wrede eigenaar heeft zijn oog op haar laten vallen. Ze besluit om te vluchten, en met hulp van de Ondergrondse Spoorweg (in Amerika het begrip voor het clandestiene netwerk van antislavernijactivisten) begint ze een lange, huiveringwekkende reis door de zuidelijke staten van Amerika richting het vrije Noorden, met de slavenpatrouille op haar hielen.

Het is 1985. Benji Cooper is vijftien jaar en zwart. Hij zit op een grotendeels blanke school in een chic deel van Manhattan. In de zomer gaat hij met vakantie in Sag Harbor, een kustplaatsje op Long Island dat een enclave van gegoede zwarte families is geworden. Daar zou hij weer tot zichzelf moeten komen – alleen zijn de rituelen van zijn vrienden hem net zo vreemd als die van zijn blanke klasgenoten.

Met zijn broer heeft Benji doordeweeks het rijk alleen in het vakantiehuis en lijken de mogelijkheden eindeloos. Maar binnen een week ben je nog niet volwassen.

De pandemie van Zone 1 splijt de mensheid in tweeën: de levenden, en de levende doden. Nadat de eerste slachtoffers zijn gevallen probeert de niet-geïnfecteerde Amerikaanse bevolking de samenleving opnieuw op te bouwen. De belangrijkste taak: het terugveroveren van Manhattan, waar verscholen, moordlustige zombies happen naar het menselijke vlees dat hen probeert uit te roeien.

Opererend vanuit een veilige enclave ten zuiden van Canal Street - Zone 1 - neemt een verdelgingseenheid het op zich om deze zogenaamde achterblijvers te elimineren. Mark Spitz is lid van zo’n team. In een tijdbestek van drie dagen probeert Mark grip te krijgen op een uit de hand lopende situatie, terwijl de prille beschaving langzaam onder zijn voeten weg lijkt te vallen. En dan gaat het pas écht helemaal mis.

Voor zijn klanten en buren in 125th Street in Harlem is Ray Carney een beschaafde meubelverkoper die een fatsoenlijk leven probeert te leiden. Zijn vrouw is in verwachting van hun tweede kind, en ook al wonen ze in een krap appartement te dicht bij het metrospoor: hij heeft veel bereikt, hij is tevreden.

Wat weinig mensen weten, is dat Ray afkomstig is uit een geslacht van bendeleden en boeven, en dat zijn brave burgermansbestaan barsten begint te vertonen. Barsten die steeds groter worden dankzij zijn louche, onfortuinlijke neef Freddy, die dankbaar gebruikmaakt van Rays keurige façade - en hem ondertussen steeds dieper de Harlemse onderwereld in sleurt.

Terwijl Ray worstelt met zijn dubbelleven wordt het hem steeds duidelijker wie de touwtjes in handen heeft in Harlem. Lukt het Ray om hier zonder kleerscheuren uit te komen - om zijn neef te redden, zijn deel van de winst te pakken en tegelijkertijd zijn reputatie hoog te houden?

Het zijn de jaren zeventig en de misdaad viert hoogtij in New York. Ray Carney, familieman, huisbaas en (ogenschijnlijk) keurige eigenaar van een goedlopende meubelzaak in Harlem, heeft zijn dubbelleven als heler afgezworen. Hij is vastberaden om op het rechte pad te blijven.

Totdat zijn dochter hem smeekt om kaarten voor The Jackson 5. Het kan vast geen kwaad om Munson, zijn oude contactpersoon bij de politie en een beruchte fixer, een gunst te vragen. Munson eist een wederdienst en plotseling wordt het voor Carney ingewikkeld, zelfs levensbedreigend om zich te onttrekken aan het spel...

Ondertussen probeert Carneys oude vriend en wapenbroeder Pepper mee te komen met de veranderende mores van de Harlemse onderwereld. En om af en toe een klusje te klaren. Uiteindelijk zullen Carney en Pepper het samen moeten opnemen tegen de ongure, gewelddadige en corrupte machthebbers van hun aftakelende metropool. Maar het juiste doen heeft altijd zijn prijs.

Het was een opdracht die hij niet kon weigeren: een verslag schrijven over de World Series of Poker. Dat hij het spel alleen als amateur kende, hoefde geen belemmering te vormen - en dat was het ook niet.

Colson Whitehead duikt met volle kracht in het spel, verbaast zich op geestige wijze over de merkwaardige subcultuur waarin hij zich bevindt, en ondertussen wordt hij ook nog eens goed in poker. En hij vraagt zich af: Hoe kan dat? Een Harvard-intellectueel met een stapel goed ontvangen romans op zijn naam een speler? 'Ik heb een goede pokerface want ik ben vanbinnen halfdood,' is de onverwachte inzet van zijn zelfportret. Een grappig maar ook deemoedig stemmend boek.